Bul-ul: Dios Ti Ani Iti Ifugao

Ti bul-ul (nakatakder ken nakatugaw), iti daan nga Ifugao, isu ti pisikal a ladawan ni Maknongan (ti Dios dagiti nagkauna nga Ifugao) a mangibagi met iti maysa a saad a kas mangaywan kadagiti apit a pagay manipud kadagiti payo wenno natukadtukad a kataltalonan ti maysa a kaamaan nga Ifugao.

Bucaneg Awardee Cris Ilustre, 74

Lima nga aldaw kalpasan a naipakaammo kenkuana nga isu ti napili a kakaisuna a 2014 Pedro Bucaneg Awardee ti GUMIL Filipinas, pimmusay ni beterano a mannurat Crisostomo M. Ilustre iti pagtaenganda iti Bantay, Ilocos Sur idi Marso 26.

Maika-46 a Nailian a Kombension

Angayen ti GUMIL Filipinas (GF), ti kadakkelan a gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti sangalubongan, ti Maika-46 a Nailian a Kombension ti GF iti daytoy Abril 18-20, 2-14 iti Cabicungan Inn, Centro 05, Claveria, Cagayan (nayakar manipud iti Sanchez Mira, kas immunan a naipakaammo).

Dagiti Grantee iti 2013 National Book Development Trust Fund

Napili da Sherma E. Benosa, Linda Lingbaoan-Bulong ken Ariel S. Tabag kadagiti a grantee iti nobela nga Ilokano ti 2013 National Book Development Trust Fund.

Dagiti baro nga opisial ti GUMIL Filipinas

Dagiti baro nga opisial ti GUMIL Filipinas nga agtakem iti 2013-2015

5th Pasnaan Literary Workshop ti GUMIL Filipinas, silulukaten

Dagiti fellows ken panelists ti Pasnaan 4.

Friday, December 13, 2013

Nangayed Latta Dagiti Payo iti Batad

Da JOHN B. BUHAY ken LOREEN M. MANGILI

AMMOM kadi nga iti kinalawa ti Cordillera, adda iti nasulinek ken kabakiran a paset ti ili ti Banaue iti probinsia ti Ifugao ti “8th Wonder of the World”?

Dandanonen dagiti ganggannaet a turista tapno ammuenda no apay a maibilang dayta kadagiti naisangsangayan a lugar iti sangalubongan.

Isu dayta ti Batad kadagiti Tuwali (Fatad, kuna met dagiti Ayangan, maysa pay kadagiti agsangapulo a tribu a mangbukel kadagiti Ifugao), nga adda iti sellang dagiti natatayag a kabambantayan iti Amianan-a-Daya ti Banaue. Daytoy ti makunkuna a Banaue Rice Terraces ket saan a daytay viewpoint iti poblasion ti Banaue, a kas ipagarup dagiti dadduma a tagapatad a nakakitan iti ili ti Banaue.

Paset ketdi ti Banaue Rice Terraces ti Rice Terraces of the Philippine Cordilleras a maibilang ita a UNESCO World Heritage Site. Buklen ti Rice Terraces of the Philippine Cordilleras dagiti payo (natukantukad a pagtatalonan) iti Banaue, Mayoyao, Kiangan ken Hungduan.

Idi 1993 ti damo nga ipapanmi iti Batad. Adayo a lugar ti Banaue daytoy. Kalpasan ti 20 a tawen, inulimi manen ti Batad, agingga iti naisangsangayan a Batad Falls.

Ania itan ti langa ti Batad? Kasano itan ti kabibiag dagiti i-Batad (wenno i-Fatad)? Ken ti dissuor a mismo?

Ti Nawatiwat a Dalan nga agpa-Batad
Idi 1993, agmaysa aldaw a pagnaen manipud iti sentro ti Banaue agingga iti Batad. Ngem ita, agtallo nga oras laengen ti pinagnami ta madanonen ti lugan ti tuktok ti maysa a bantay a maawagan iti Saddle (kas awag dagiti turista a puraw). Manipud iti dayta, pasig a pasalog ti akikid a dalan agingga iti Batad Falls. Saan a buldoser ti nagaramid iti dayta a dalan no di ket inanusan a tiniktikapan dagiti nagkakauna a lallakay iti Batad. Adu ti pasetna a kabakiran nga addaan iti nalamiis a paypay-as.

Naannad ti pannagna dagiti ganggannaet turista ta bassit laeng a biddut, derraas ti pagtungpalanda. Adda met ketdi dagiti “for hire” a tourist guide a mangidalan kadakuada tapno ammoda ti ar-aramidenda kadagiti naririkut a paset ti dalan. Iti asideg ti Batad Falls ti ayan ti kasasalogan a paset ti dalan: arigna daytay agdan a dandanin nakatakder. Gapu ta saan a mabalin ti uray ania a lugan, binnagkatan iti karga; pinnigsaan iti takiag, tumeng ken gurong. Isu a ditayon dillawen no apay a nababaked ken nalalasag ti luppo dagiti babbalasang iti Batad.  Saan a mabalin ditoy dagiti adda arthritisna.

Dagiti Dadakkel a Pasdek
Gapu iti kinaawan ti lugan a makagteng dita a lugar, nakakaskasdaaw ti pannakaadda dagiti dadakkel a pasdek a kas kadagiti “inn” wenno maupaan a pagturogan dagiti maisar-ong a tagapatad wenno turista. Kasla nayaw-awan a siudad iti tengnga dagiti kabambantayan dayta Batad. Awan met makita a kalsada wenno lugan ditoy. Binagkat amin a mausar ti asino man nga agpatakder: semento, darat, landok, kayo, ken dadduma pay.

Gapu iti kastoy a kita ti transportasion, di met nakakaskasdaaw a dandani triple ti gatad ti tagilako kadagiti restauran no idilig iti gagangay a presio iti kapatadan. Masapul a napuskol ti bolsa ti asino man a ganggannaet nga agbayag dita.

Dagiti Natukantukad a Sinilong
Iti panangtannawagmi iti mismo a Rice Terraces, adda pay laeng dagiti makaay-ayo a buya: dagiti payo wenno natukantukad a talon a pasig a tinuping a bato dagiti natatayag a tambakda. Kasano a naisang-at dagita a bato manipud kadagiti adayo ken nauneg a waig? Mano ngata a tawen a leppasenda ti maysa a kakelleng? Kasano a naisaad dagiti nagdadakkel a bato nga agserbi a pamuon dagiti sinilong?

Ti agdama a buya ti sentro ti Banaue Rice Terraces iti Batad.

Naimbag pay idiay Kabenguetan ta madanon ti lugan dagiti lugar ket no adda man paset a masapul a bagkaten dagiti bato a mausar, saan a kas iti daytoy a kaadayo.

Isu a no amirisem, maawatam no apay a nairanggo daytoy a kas “8th Wonder of the World” wenno inraman ti UNESCO a World Heritage Site. Ta awan met backhoe wenno ania man a demakina a naaramat tapno naisaad dagita; awan met inheniero a nakaammo koma iti umno tapno saan a basta matebbag dagitoy. Nabangon dagitoy manipud iti nakayanakan a kinasirib ken kababalin.

Kuna pay ketdi dagiti dadduma a nakaammo iti mitolohia ti Daan nga Ifugao a timmulong kano dagiti pinpinading (dagitay di makitkita nga agbibiag iti uneg ti danum) kadagiti mortal a tattao iti pannakaisagpat dagiti bato a nausar isu a saan a narigatan dagidi nagkauna a lallakay. Saanen a mabalin a mailawa ti natukantukad a sinilong ta teppang iti dumna iti dakkel a waig, rangkis metten dagiti dadduma a lawlawna a dita ti nakaisaadan dagiti adu a pasdek malaksid iti sumagmamano iti tengnga ti kataltalonan.

Ti nagkauna a balay dagiti Ifugao.

Ti Agdidinamag a Batad Falls
Iti panangkitami, kasla dinisenio dagiti naimbag a didiosen iti tuktok dagiti bambantay daytoy makunkuna a Rice Terraces iti Batad a pakairamanan ti Batad Falls. Ta dayta laeng a paset ti agsusumbangir a kabambantayan ti medio nalasag ti dagana a mabalin a matalon; pasig a kabatuan amin dagiti rangkis nga aglawlaw daytoy. Ket nakaal-aliaw a tan-awan ti nauneg a waig iti lansad ti kababaan a sinilong dagiti kinelleng. Kasla asideg no kitaen. Narikut ti dalan a sumalog iti waig. Apagbiit laeng a mainitan iti aldaw dagiti dadduma a paset ti waig.
Ti agdindinamag a Batad Falls.

Nagbayagkami a nagmatmat iti amin a paset ti dissuor: adda paset ti lawlawna a di mainitan ket nalidem a kanayon iti dumna iti makanigid. Nangato a rangkis ti agsumbangir; arigna nakatakderen nga agdan ti rangkis ket pulos nga awan makapan dita, malaksid ngata no adda kabaruanan a teknolohia a maaramat. Nalidem ti kolor dagiti bato. Kasla adda abut a nauneg iti bakrang a mismo ti pagtinnagan ti danum. Awan pay kano ti nakaabot iti dayta a paset ti matinnagan iti danum. No adda man nga agpayso pinpinading, kakasta a kita ti garangugong ti waig ti kaay-ayoda a pagnaedan nga isuda met lang ti nangaramid.

Kunada nga adda kano naginlalaing nga Amerikano: tinapuakna ti agarup 100 metro ti kangatona a dissuor. Nabayag kano iti uneg ti danum, kasla adda pay kinaapana sadiay, sakbay a timpaw! Naunnat nga inassiwanda iti atiddog a sang-atan.

Naminsan pay kano, adda nagtabtabbaaw ken nagsasao iti dakes ket kellaat a dimteng ti tudo; immadu ti danum ket adda nayanud a puraw.

Kagura kano dagiti pinpinading dagiti managtabbaaw ken awan disiplinana wenno dagiti mapan agaramid iti inaangaw dita.#


(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 29, 2013 a bilang.)

Maika-47 nga Anibersario ti GUMIL Metro Manila

ITI SIMPLE A PANNAKARAMBAK TI MAIKA-47 NGA ANIBERSARIO TI GUMIL METRO MANILA, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Metro Manila ken kabangibangna a probinsia ti Tagalog, iti pagtaengan ni presidente ti GMM (Ret.) Judge Vivencio S. Baclig (maikadua a linia, kakanawanan) iti Bloomfields Subdivision, Novaliches, Quezon City. Immun-unan a nakansela ti nagarbo a pannakarambak ti anibersario ken programa iti Paskua ti GMM ket nagdonar ti gunglo kadagiti biktima ti bagyo a Yolanda. Sango, agpakanawan: Ariel S. Tabag, Roy Vadil Aragon, Leonardo S. Fagaragan. Tengnga, agpakanawan: Roger (baro a kameng), Zita Fagaragan, Ross Derit, Simeon C. Berroy, Judge Baclig. Likud, agpakanawan: Leo (baro a kameng), Vincent Cab Berroy ken Rex T. Aquino. Saan a nairaman iti ladawan ni Angelo “Eloy” Padua. (Rinetrato ni Derick Marcel F. Yabes)

INYAWAT ni GUMIL Metro Manila President (Ret.) Judge Vivencio S. Baclig ti Sertipiko ti Pammadayaw ken ni Gorgonia “Aileen” B. Serrano kas pammadayaw iti panangabakna iti salip iti panagsuratan iti Literatura Ilokano iti 2013. (Rinetrato ni Leonarod S. Fagaragan)

PINAGSAPATA ni GMM President (Ret) Judge Baclig dagiti baro a kameng ti GUMIL Metro Manila a da Rex T. Aquino ken Vincent Cab. Berroy. (Rinetrato ni Leo S. Fagaragan)

Thursday, December 12, 2013

Nominasion iti Bucaneg Award ken dadduma pay, agawaten ti GUMIL Filipinas

Agawaten ti GUMIL Filipinas, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken ballasiw-taaw, babaen ti Awards Committee kadagiti nominasion kadagiti pammadayaw nga ipapaay ti gunglo kas iti Pedro Bucaneg Award, Leona Florentino Award ken Don Cornelio Valdez Award.

Iturong dagiti nominasion ken ni Bannawag Editor Cles B. Rambaud, chairman ti nasao a komite iti Bannawag Editorial, Manila Bulletin Publishing Corp., Intramuros Manila.

Aggibus ti panagawat iti nominasion inton Pebrero 28, 2014,  mapadayawan dagiti mangabak iti maikadua a rabii ti Maika-46 a GF Convention inton April 11-13, 2013 iti Masisit Coop Resort, Sanchez Mira, Cagayan. (Immun-unan a naipaskil dagiti pagannurotan dagiti nasao nga award iti daytoy a blog.)

Iti sabali a bangir, palagipan met ti Mrs. GUMIL Filipinas 2014 Secretariat dagiti amin a GUMIL chapters ti panangisaganada kadagiti pannakabagida iti nasao a pasalip. Para iti kompleto a pagannurotan, lukatan met laeng ti Balikas Online wenno makiuman ken ni GF Treasurer Eden C. Bulong, chairman ti nasao a pasalip, iti eden.bulong@yahoo.com.


Maikatlo a Board Meeting ti GUMIL Filipinas

MAIKATLO A BOARD MEETING TI GUMIL FILIPINAS, DISIEMBRE 7, 2013. Sinangaili da GF Director Martin T. Rochina (likud, kakanawanan) ken ti kaingungotna a Teresita Rochina. Sango, agpakanawan: Aileen R. Rambaud (direktor), Reynaldo E. Andres (PRO), Sherma E. Benosa (direktor), Arthur P. Urata Sr. (presidente), Estela B. Guerrero (auditor), ken Eden C. Bulong (tesorera). Likud, agpakanawan: Freddie Pa. Masuli (direktor), Ariel S. Tabag (direktor), Mario Tejada (bise presidente), Derick Marcel F. Yabes (kameng ti GUMIL Cagayan), Roy V. Aragon (sekretario-heneral), Leonardo S. Faragan (kameng ti GUMIL Metro Manila), Cagayan Board Member Vilmer V. Viloria (direktor), ken MTR. 

Tuesday, December 10, 2013

Pedro Bucaneg Award

Ti Pedro Bucaneg Award ti kangatuan a pammadayaw nga ipapaay ti GUMIL Filipinas, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken Ballasiw-Taaw, kadagiti mannurat nga Ilokano, sibibiag wenno pimmusayen, a nakaipaay iti naisangsangayan a gapuanan— sinurat ken tignay--  iti pannakapadur-as ti Literatura Ilokana. No Literatura Ilokana, kunatayo, isu ti bagi dagiti sinurat iti lengguahe nga Iluko (Iloko wenno Ilokano). Daytoy a pammadayaw, imatonan ti Awards Committee ti GUMIL Filipinas a buklen ti lima a kameng ken pagpaayan ti Presidente ti gunglo a kas ex-officio a kameng.

1. NAMUNGANAYAN

1.1 Naipanagan iti daydi Pedro Bucaneg, mabigbigbig nga Ama ti Kurditan Samtoy, narugian ti pannakaipaay ti Pedro Bucaneg Award idi 1978 tapno maipaay ti mayataday a pammadayaw kadagiti mannurat nga Ilokano a nakaipaay iti naisangsangayan a kontribusion para iti Literatura Ilokana. Naipaay ti damo a pammadayaw kada Gregorio C. Laconsay ken Dr. Marcelino Foronda Jr.

1.2 Ti Awards Committee ti mangimaton iti Pedro Bucaneg Award kasta met kadagiti pribilehio ken pammadayaw kadagiti Pedro Bucaneg Awardee.

2. DAGITI PANGGEP

Nainaw ti Pedro Bucaneg Award gapu kadagiti sumaganad a panggep:

2.1 Ti mangipaay iti mayataday a pammadayaw kadagiti Ilokano a mannurat a nakayam-ammo iti naganda ken nakaipaay iti naisangsangayan a kontribusion iti kurditan dagiti Ilokano.

2.2 Ti mangbigbig ken mangitampok iti naisangsangayan a gapuanan ti kinamanagpartuat ni Ilokano ken ti mangitandudo iti literatura a kas napateg a paset iti pannakapadur-as ti kultural nga identidad ti pulina.

3. DAGITI PAMMADAYAW KEN PRIBILEHIO

Dagiti sumaganad a pammadayaw ken pribilehio ti maipaay kadagiti Pedro Bucaneg Awardee:

3.1 Medalion, sitasion ken tropeo/plake a Pedro Bucaneg;

3.2 Naisangrat a naisalsalumina a lugar kadagiti miting ken kombension ti gunglo, ken dadduma pay a pasken ti gunglo.

4. KRITERIA ITI PANAGPILI

Maipaay ti Pedro Bucaneg Award iti agikut kadagitoy sumaganad a saguday:

4.1 Sibibiag wenno pimmusayen nga Ilokano a mannurat, makipagili man wenno saan iti Filipinas.

4.2 Mannurat nga Ilokano a nangitandudo iti identidad ken dignidad dagiti Ilokano babaen ti anag ken langa ti sinurat ken insayangkatda a tignay-literatura.

4.4 Mannurat a nakapartuat iti maraem a bagi dagiti sinurat ken/wenno agtultuloy a nakaipamatmat iti kinalaing iti panagsursuratna iti/kadagiti  pilina a tay-ak ti Literatura Ilokana a nakagun-odanna ngarud iti napateg a kontribusion iti agtultuloy a panagdur-as dayta/dagita  a pilina a tay-ak ti literatura; ken

4.5 Mannurat a pagrukbaban ken raemen ti kaaduan kadagiti kakaduana, dagiti kritiko, ken ti Ilokandia, a daytoy a panangbigbig ket maipamatmat iti uray ania man kadagiti sumaganad:

4.5.1 Mabigbig a pammadayaw manipud kadagiti lokal, rehional, nasional ken/wenno internasioal a gunglo gapu iti nagapuananna iti Literatura Ilokana;

4.5.2 Pammadayaw manipud kadagiti mabigbigbig a salip iti panagsuratan iti rehional, nasional, ken/wenno internasional.

4.5.3 Nainsiriban a pananglugay ken/wenno positibo a pannakarepaso ken pannakakritikar dagiti gapuananna.

5. PROSESO TI NOMINASION

5.1 Mapili ti/dagiti Pedro Bucaneg Awardee manipud kadagiti indibidual a nainominar a kas mayataday kadagitoy a pagalagadan.

5.2 Ti nominasion para iti Pedro Bucaneg Award ket idatag ti ania man kadagiti chapter ti GUMIL Filipinas wenno asino man kadagiti naipaayanen iti Pedro Bucaneg Award.
 
5.3 Maawat laeng dagiti nominasion no naidatag babaen ti surat ken nalukonan iti mayataday a pangsuporta a dokumento, a pakairamanan ti:

5.3.1 Kangrunaan a surat (cover letter) a pinirmaan ti presidente ti chapter a nanginominar wenno ti nadutokan a mangibagi kenkuana, wenno ti Pedro Bucaneg Awardee a naginominar. Iti biang ti chapter, mapakuyogan ti kangrunaan a surat iti Board Resolution a nangaprobar iti nominado a dakdakamaten ti nasao a resolusion ken pinirmaan ti Presidente ti chapter ken sinertipikaran ti Sekretario ti chapter.

5.3.2 Detaliado a curriculum vitae ti nominado (innem a kopia);

5.3.3 Listaan dagiti kangrunaan a sinurat (innem a kopia) agraman dagiti detalye ti pannakaipablaakda;

5.3.4 Kaudian a ladawan ti nominado,  nairekord iti video/audio a trabaho ti nominado,  ken dadduma pay a napapateg a material ti impormasion a mabalin a makatulong iti proseso ti panagpili.

5.3.5 Kopia dagiti naipablaak a pannakarepaso wenno pannakakritikar ti gapuanan ti nominado wenno kopia ti sinurat nga ibilang ti nominado a kangrunaan a gapuananna (innem a kopia).

5.3.6 Photocopy ti Death Certificate dagiti pimmusayen a mannurat, wenno surat-pangbigbig (iti pannakainominarna) manipud iti uray asino kadagiti kameng ti kaamaan.

5.5 Saan a maawat ti nominasion a simmangpet kalpasan ti naituding a gibus (deadline) iti panagidatag iti nominasion.

5.6 Maipakaammo ti pannakaawat ti nominasion babaen ti e-mail ken/wenno koreo kasta met a babaen dagiti damdamag kadagiti website, magasin, ken dadduma pay a babasaen.

5.7 Saan a mapalubosan a mangidatag iti nominasionda dagiti kameng ti Awards Committee.

5.8 Amin a nominasion, masapul a maidatag iti:

2014 PEDRO BUCANEG AWARD
c/o Cles B. Rambaud
Manila Bulletin Publishing Corp.
Muralla cor. Recoletos Sts.
Intramuros, Manila

6. PROSESO TI PANAGPILI

6.1 Dagiti nominasion ket arisiten ti Pedro Bucaneg Award Secretariat a binukel wenno dinutokan ti Awards Committee. Ti pagibasaran iti panagarisit ket ti teknikal a pagalagadan iti babaen ti kriteria ti PBA, pakairamanan ti kina-Ilokano ti nominado. Saan a maibasar ti panagarisit kadagiti gapuanan ti nominado.

6.2 Maiwayat ti Umuna a Deliberasion tapno mayukuyok dagiti nominado no natungpalda met laeng dagiti teknikal a pagalagadan.  Maipakaammo iti Hunta Direktiba ti nagan  dagiti nominado a nakapasa itoy a pagrukodan.

6.3 Maiwayat ti Maikadua a Deliberasion tapno mapili ti maipaayan iti Pedro Bucaneg Award manipud iti short list a naisagana iti Umuna a Deliberasion. Maikeddeng iti Maikadua a Deliberasion no mano ti maipaayan iti Pedro Bucaneg Award ken mabalin met a maikeddeng nga awan ti pakaipaayan ti pammadayaw. Mapili ti kandidato a maipaayan iti ad-adu ngem kagudua a butos dagiti kameng ti Komite. Kas  ex-officio a kameng, saan a makapagbutos ti Presidente ngem maipaayan iti umno a kinadagsen dagiti balakadna iti pannakapili ti/dagiti Pedro Bucaneg awardee.

6.4 Ipakaammo ti Awards Committee ti resulta ti Maikadua a Deliberasion iti Espesial a Miting ti Hunta Direktiba ti GUMIL Filipinas.

6.5 Maiwaragawag ti nagan ti napili babaen ti opisial a surat wenno e-mail ti Sekretario Heneral ken kadagiti nadumaduma a magasin wenno pagiwarnak.

7. PANNAKAYAWAT TI PAMMADAYAW

7.1 Ti Pedro Bucaneg Award ket yawat ti Presidente ti GUMIL Filipinas iti maudi a rabii ti Kombension Nasional ti gunglo.

7.2 Mayawat iti Pedro Bucaneg Awardee ti medalion, sitasion ken plake/tropeo iti nasao a pasken.

8. PANNAKAIMATON TI PAMMADAYAW

8.1 Ti Awards Committee ti mangplano, mangorganisar, ken mangyimplimentar iti Pedro Bucaneg Award.

8.2 Dawaten met ti Awards Committee ti suporta ken pannakikammaysa dagiti pangamaen iti gunglo ken iti gimong dagiti Ilokano tapno masigurado a mayimplimentar ti pammadayaw a sibaballigi ken awan an-anakenna.

8.3 Amin a saludsod mainaig iti 2014 Pedro Bucaneg Award, agsaludsod iti:

2014  PEDRO BUCANEG AWARD
c/o Cles B. Rambaud
Manila Bulletin Publishing Corp.
Muralla cor. Recoletos Sts.
Intramuros, Manila
E-mail: clesbrambaud@gmail.com
Selpon: 0905-588-1788

9. TIMETABLE (para iti PBA 2014)

Disiembre 1, 2013 – Pannakalukat  ti nominasion
Pebrero 28, 2014 – Gibus (deadline) ti panagawat iti nominasion.

10. DAGITI PEDRO BUCANEG AWARDEE:

2012

  • Paul Blanco Zafaralla

2011

  • Honor Blanco Cabie

2010

  • Arnold C. Baxa

2008

  • Francisco T. Ponce

2007

  • Baldovino Ab. Valdez

2006  

  • Severino Pablo
  • Fernando B. Sanchez
  • Herminigildo Viloria

2005

  • Arsenio Cortez

2004

  • Edilberto H. Angco

2003

  • Samuel H. Corpuz
  • Reynaldo A. Duque
  • Salvador Espejo

2002 

  • Ricarte A. Agnes
  • Fr. Amador I. Foz
  • Lorenzo G. Tabin
  • Jaime P. Lucas
  • Amado Yoro

2001 

  • Meliton Gal. Brillantes
  • Francisco B. Quitasol

2000

  • Dionisio S. Bulong
  • Juan S.P. Hidalgo, Jr.
  • Manuel S. Diaz
  • Casimiro Is. de Guzman

1997

  • Gregorio T. Amano

1996

  • Prescillano N. Bermudez
  • Juan A. Alegre
  • Trinidad A. Benito

1995

  • Alejandrino G. Hufana

1994

  • Leonardo Q. Belen
  • Pedro L. Limos
  • Melchor B. Gasmen
  • Metodio Velasco
  • Guillermo R. Andaya
  • Pedro Ubongen
  • Bienvenido Cabras
  • Paterno S. Ojastro
  • Mauro F. Guico
  • Abraham Pasion

1994 (Posthumous) 

  • Benjamin F. Aurelio
  • Jose T. Teñoso
  • Estanislao Teñoso
  • Placido R. Real, Jr.

1993 

  • Pelagio A. Alcantara
  • Juan B. Quimba
  • Jose A. Bragado
  • Eliodoro P. Lorenzo
  • Severino A. Lazo
  • Segundo La. Foronda
  • Primitivo Guerrero
  • Antonio S. Encarnacion
  • Constante C. Casabar

1992

  • Arturo M. Padua
  • Pacifico D. Espanto
  • Arturo G. Buenavista
  • Melecio A. Ballesteros
  • Alfredo T. Daguio

1991 

  • Jeremias A. Calixto
  • Atty. Arsenio T. Ramel
  • John Nolasco Areta

1991 (Posthumous)

  • Mario A. Albalos

1990

  • Dr. Godofredo S. Reyes

1989 

  • Leandro B. Ablang
  • Benito S. De Castro
  • Atty. Benjamin M. Pascual
  • Jose P. Acance
  • Rene B. Ragunton

1978 

  • Dr. Marcelino A. Foronda Jr.
  • Gregorio C. Laconsay


Daytoy a pagalagadan, suktannan dagiti immun-una a pagalagadan.

Insagana ti GF Awards Committee 2013-2015:

Cles B. Rambaud – Chairman
Joel B. Manuel –Co-Chairman
Roy V. Aragon –  Member
Shema E. Benosa – Member
Eliseo B. Contillo – Member
Arthur P. Urata, Sr. – Ex-officio Member

Leona Florentino Award

Ti Leona Florentino Award ti kangatuan a pammadayaw nga ipapaay ti GUMIL Filipinas, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken Ballasiw-Taaw, kadagiti mannurat nga Ilokana, sibibiag wenno pimmusayen, a nakaipaay iti naisangsangayan a gapuanan— sinurat wenno tignay--  iti pannakapadur-as ti Literatura Ilokana. No Literatura Ilokana, kunatayo, isu daytoy ti bagi dagiti sinurat iti Ilokano (Iluko wenno Iloko). Imatonan daytoy ti Awards Committee ti GUMIL Filipinas a buklen ti lima a kameng ken pagpaayan ti Presidente ti gunglo a kas ex-officio a kameng.


1. NAMUNGANAYAN

1.1 Naipanagan iti daydi Leona Florentino, mabigbigbig a kaunaan a mannaniw nga Ilokana, narugian ti pannakaipaay ti Leona Florentino Award idi 1976 tapno maipaay ti mayataday a pammadayaw kadagiti mannurat nga Ilokana a nakaipaay iti naisangsangayan a kontribusion para iti Literatura Ilokana. Naipaay ti damo a pammadayaw ken ni Doña Josefa Edralin Marcos.

1.2 Ti Awards Committee ti mangimaton iti Leona Florentino Award kasta met kadagiti pribilehio ken pammadayaw kadagiti Leona Florentino Awardees.

2. DAGITI PANGGEP

Nainaw ti Leona Florentino Award gapu kadagiti sumaganad a panggep:

2.1 Ti mangipaay iti mayataday a pammadayaw kadagiti Ilokana a mannurat a nakayam-ammo iti naganda ken nakaipaay iti naisangsangayan a kontribusion iti kurditan dagiti Ilokano.

2.2 Ti mangbigbig ken mangitampok iti naisangsangayan a gapuanan ti kinamanagpartuat ni Ilokano ken ti mangitandudo iti literatura kas napateg a paset iti pannakapadur-as ti kultural nga identidad ti pulina.

3. DAGITI PAMMADAYAW KEN PRIBILEHIO

Dagiti sumaganad a pammadayaw ken pribilehio ti maipaay kadagiti Leona Florentino Awardee:

3.1 Medalion, sitasion ken tropeo/plake a Leona Florentino;

3.2 Naisangrat a naisalsalumina a lugar kadagiti miting ken kombension ti gunglo, ken dadduma pay a pasken ti gunglo.

4. KRITERIA ITI PANAGPILI

Maipaay ti Leona Florentino Award kadagiti addaan kadagitoy sumaganad a kualipikasion:

4.1 Sibibiag ken pimmusayen nga Ilokana a mannurat, makipagili man wenno saan iti Filipinas.

4.2 Mannurat nga Ilokana a nangitandudo iti identidad ken dignidad dagiti Ilokano babaen dagiti sinuratna ken/wenno insayangkatna a tignay-literatura.

4.3 Mannurat a nakapartuat iti maraem a bagi dagiti sinurat ken/wenno agtultuloy a nakaipamatmat iti kinalaing iti panagsursuratna iti/kadagiti pilina a tay-ak ti literatura, a nakagun-odanna iti napateg a kontribusion iti agtultuloy a panagdur-as dayta/kadagita a pilina a tay-ak ti literatura; ken

4.4 Mannurat a pagrukbaban ken raemen ti kaaduan kadagiti kakaduana, dagiti kritiko, ken ti Ilokandia, a daytoy a panangbigbig ket maipamatmat iti uray ania man kadagiti sumaganad:

4.5.1 Mabigbigbig a pammadayaw manipud kadagiti lokal, rehional, nasional ken/wenno internasioal a gunglo;

4.5.2 Pammadayaw manipud kadagiti mabigbigbig a salip iti panagsuratan iti rehional, nasional, ken/wenno internasional.

4.5.3 Nainsiriban a pananglugay ken/wenno positibo a pannakarepaso ken pannakakritikar dagiti gapuananna.

5. PROSESO TI NOMINASION

5.1 Mapili ti/dagiti Leona Florentino Awardee manipud kadagiti indibidual a nainominar  a kas mayataday kadagitoy a pagalagadan.
]
5.2 Ti nominasion para iti Leona Florentino Award ket idatag ti ania man kadagiti chapter ti GUMIL Filipinas wenno asino man kadagiti naipaayanen iti Leona Florentino Award.
 
5.3 Maawat laeng dagiti nominasion no naidatag babaen ti surat ken nalukonan iti mayataday a pangsuporta a dokumento, a pakairamanan ti:

5.3.1 Kangrunaan a surat (cover letter) a pinirmaan ti presidente ti chapter a nanginominar wenno ti nadutokan a mangibagi kenkuana, wenno ti Leona Florentino Awardee a naginominar. Iti biang ti chapter, mapakuyogan ti kangrunaan a surat iti Board Resolution a nangaprobar iti nominado a dakdakamaten ti nasao a resolusion ken pinirmaan ti Presidente ti chapter ken sinertipikaran ti Sekretario ti chapter.

5.3.2 Detaliado a curriculum vitae ti nainominar (innem a kopia);

5.3.3 Listaan dagiti kangrunaan a sinurat (innem a kopia) agraman dagiti detalye ti pannakaipablaakda;

5.3.4 Kaudian a ladawan ti nainominar,  nairekord iti video/audio a trabaho ti nainominar, ken dadduma pay a napapateg a material ti impormasion a mabalin a makatulong iti proseso ti panagpili.

5.3.5 Kopia dagiti naipablaak a pannakarepaso wenno pannakakritikar ti gapuanan ti nominado wenno kopia ti sinurat nga ibilang ti nominado a kangrunaan a gapuananna (innem a kopia).

5.3.6 Photocopy ti Death Certificate dagiti pimmusayen a mannurat, wenno surat-pangbigbig (iti pannakainominarna) manipud iti uray asino kadagiti kameng ti kaamaan.

5.4  Saan a maawat ti nominasion a simmangpet kalpasan ti naituding a panggibus (deadline) ti panagidatag iti nominasion.

5.5 Maipakaammo ti pannakaawat ti nominasion babaen ti e-mail ken/wenno koreo kasta met a babaen dagiti damdamag kadagiti website, magasin, ken dadduma pay a babasaen.

5.6  Saan a mapalubosan a mangidatag iti nominasionda dagiti kameng ti Awards Committee.

5.7 Amin a nominasion, masapul a maidatag iti:

2014 LEONA FLORENTINO AWARD
c/o Cles B. Rambaud
Manila Bulletin Publishing Corp.
Muralla cor. Recoletos Sts.
Intramuros, Manila

6. PROSESO TI PANAGPILI

6.1 Maiwayat ti Umuna a Deliberasion kadagiti nominado a nakapasa iti panagarisit kas maibatay iti teknikal a pagalagadan. Ti panggep ti Umuna a Deliberasion ket ti mangisagana iti short list dagiti nominado a makapasa iti kriteria ti LFA. Maipakaammo ti short list iti Hunta Direktiba.

6.2 Maiwayat ti Maikadua a Deliberasion tapno mapili ti maipaayan iti Leona Florentino Award manipud iti short list a naisagana iti Umuna a Deliberasion. Maikeddeng iti Maikadua a Deliberasion no mano ti maipaayan iti Leona Florentino Award ken mabalin met a maikeddeng nga awan ti pakaipaayan ti pammadayaw. Mapili ti nominado a maipaayan iti ad-adu ngem kagudua a butos dagiti kameng ti Komite. Saan a makapagbutos ti Presidente a kas ex-officio a kameng ngem maipaayan iti umno a dagsen dagiti balakadna iti pannakapili ti Leona Florentino awardee.

6.3 Ipakaammo ti Awards Committee ti resulta ti Maikadua a Deliberasion iti Espesial a Miting ti Hunta Direktiba ti GUMIL Filipinas.

6.4 Maiwaragawag ti nagan ti napili babaen ti opisial a surat wenno e-mail ti Sekretario Heneral ken kadagiti nadumaduma a magasin wenno pagiwarnak.

7. PANNAKAYAWAT TI PAMMADAYAW

7.1 Ti Leona Florentino Award ket yawat ti Presidente ti GUMIL Filipinas iti maudi a rabii ti Kombension Nasional ti gunglo.

7.2 Mayawat iti Leona Florentino Awardee ti medalion, sitasion ken plake/tropeo iti nasao a pasken.

8. PANNAKAIMATON TI PAMMADAYAW

8.1 Ti Awards Committee ti mangplano, mangorganisar, ken mangyimplimentar iti Leona Florentino Award.

8.2 Dawaten met ti Awards Committee ti suporta ken pannakikammaysa dagiti pangamaen iti gunglo ken iti gimong dagiti Ilokano tapno masigurado a mayimplimentar ti pammadayaw a sibaballigi ken awan an-anakenna.

8.3 Amin a saludsod mainaig iti 2014 Leona Florentino Award, agsaludsod iti:

2014 LEONA FLORENTINO AWARD
c/o Cles B. Rambaud
Manila Bulletin Publishing Corp.
Muralla cor. Recoletos Sts.
Intramuros, Manila
Selpon: 0905-588-1788
E-mail: clesbrambaud@gmail.com

9. TIMETABLE (para iti LFA 2014)

Disiembre 1, 2013 – Pannakalukat  ti nominasion
Pebrero 28, 2014 – Panaggibus (deadline) ti panagawat iti nominasion.

10. DAGITI LEONA FLORENTINO AWARDEE:

2010

  • Marlene J. Tolentino

2009

  • Elizabeth Madarang-Raquel

2008

  • Ruperta VR. Asuncion

2007

  • Cresencia Robianes-Alcantara

2005 

  • Gladys Menor

2002 

  • Dr. Onofrecia I. Ibarra

1994  

  • Mrs. Crispina B. Bragado
  • Mrs. Estela Rimorin-Gordo
  • Mrs. Luz Flores Bello

1993

  • Dr. Dedicacion A. Reyes


1978  

  • Mrs. Pacita Saludes
  • Mrs. Manuela R. Ablan


1976 

  • Doña Josefa Edralin Marcos


Daytoy a pagalagadan, suktannan dagiti immun-una a pagalagadan.

Insagana ti GF Awards Committee 2013-2015:

Cles B. Rambaud – Chairman
Joel B. Manuel – Co-Chairman
Roy V. Aragon –  Member
Shema E. Benosa – Member
Eliseo B. Contillo – Member
Arthur P. Urata, Sr. – Ex-officio Member


Don Cornelio Valdez Award

Ti Don Cornelio Valdez Award ti pammadayaw nga ipapaay ti GUMIL Filipinas, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken Ballasiw-Taaw, kadagiti kamengna a nakaipaay iti naisangsangayan a gapuanan para iti isasantak ti gunglo. Imatonan daytoy ti Awards Committee ti GUMIL Filipinas a buklen ti lima a kameng ken pagpaayan ti Presidente ti gunglo a kas ex-officio a kameng.

1. NAMUNGANAYAN

1.1 Naipanagan iti daydi Don Cornelio Valdez,  mannaniw a tubo iti Luna, La Union ken nangbuangay idi 1923 iti umuna a grupo dagiti mannurat nga Ilokano—a napanaganan iti Gimong Dagiti Umiiluko—narugian ti pannakaipaay ti Don Cornelio Valdez Award idi 1992 tapno maipaay ti mayataday a pammadayaw kadagiti kameng ti GUMIL Filipinas a nakaipaay iti naisangsangayan a gapuanan iti nagan ti gunglo ken iti isasantak ti gunglo. Naipaay ti damo a pammadayaw kada Juan S.P. Hidalgo Jr (kas pundador ti GUMIL Filipinas) ken Pelagio A. Alcantara (kas nangputar iti liriko ti GUMIL-Aweng).

1.2 Ti Awards Committee ti mangimaton iti Don Cornelio Valdez Award kasta met kadagiti pribilehio ken pammadayaw kadagiti Don Cornelio Valdez Awardees.

2. DAGITI PANGGEP

Nainaw ti Don Cornelio Valdez Award gapu itoy a panggep:

2.1 Ti mangipaay iti mayataday a pammadayaw kadagiti kameng ti GUMIL Filipinas a nakaaramid iti naisangsangayan a gapuanan para iti agtultuloy a panagsantak ti gunglo ken iti nagan ti gunglo, kas sagudayen ti Executive Order 92-001 a naipaulog idi Marso 17, 1992 (kitaen ti libro a GUMIL Filipinas: 25 a Tawen, Appendix C) nga agkuna: “to be given to members of GUMIL Filipinas for their outstanding contributions to and in the name of the national association GUMIL Filipinas.”

3. DAGITI PAMMADAYAW KEN PRIBILEHIO

Dagiti sumaganad a pammadayaw ken pribilehio ti maipaay kadagiti Don Cornelio Valdez Awardees:

3.1 Sitasion ken tropeo/plake a Don Cornelio Valdez;

3.2 Naisangrat a naisalsalumina a lugar kadagiti miting ken kombension ti gunglo, ken dadduma pay a pasken ti gunglo.

4. KRITERIA ITI PANAGPILI

Maipaay ti Don Cornelio Valdez Award kadagiti kameng ti GUMIL Filipinas a makatun-oy iti kalkalikaguman ti Seksion 2.1.

5. PROSESO TI NOMINASION

5.1 Mapili ti/dagiti Don Cornelio Valdez Awardee manipud kadagiti indibidual a nainominar.

5.2 Ti nominasion para iti Don Cornelio Valdez Award ket idatag ti ania man kadagiti chapter ti GUMIL Filipinas wenno asino man kadagiti naipaayanen iti Don Cornelio Valdez.
 
5.3 Maawat laeng dagiti nominasion no naidatag babaen ti surat ken nalukonan iti mayataday a pangsuporta a dokumento, a pakairamanan ti:

5.3.1 Kangrunaan a surat (cover letter) a pinirmaan ti presidente ti chapter a nanginominar wenno ti nadutokan a mangibagi kenkuana, wenno ti Don Cornelio Valdez Awardee a naginominar. Iti biang ti chapter, mapakuyogan ti kangrunaan a surat iti Board Resolution a nangaprobar iti nominado a dakdakamaten ti nasao a resolusion ken pinirmaan ti Presidente ti chapter ken sinertipikaran ti Sekretario ti chapter.

5.3.2 Kaudian a ladawan ti nominado ken dadduma pay a napapateg a material ti impormasion a mabalin a makatulong iti proseso ti panagpili.

5.4 Saan a maawat ti nominasion a simmangpet kalpasan ti naituding a panaggibus (deadline) ti panagidatag iti nominasion.

5.5 Maipakaammo ti pannakaawat ti nominasion babaen ti e-mail ken/wenno koreo kasta met a babaen dagiti damdamag kadagiti website, magasin, ken dadduma pay a babasaen.

5.6 Saan a mapalubosan a mangidatag iti nominasionda dagiti kameng ti Awards Committee.

5.7 Amin a nominasion, masapul a maidatag iti:

2014 DON CORNELIO VALDEZ AWARD
c/o Cles B. Rambaud
Manila Bulletin Publishing Corp.
Muralla cor. Recoletos Sts.
Intramuros, Manila
 
6. PROSESO TI PANAGPILI

6.1 Maiwayat ti Umuna a Deliberasion kadagiti nominado a nakapasa iti panagarisit a kas maibatay iti teknikal a pagalagadan. Ti panggep ti Umuna a Deliberasion ket ti mangisagana iti short list dagiti nominado a makapasa iti kriteria ti Don Cornelio Valdez Award. Maipakaammo ti short list iti Hunta Direktiba.

6.2 Maiwayat ti Maikadua a Deliberasion tapno mapili ti maipaayan iti Don Cornelio Valdez Award manipud iti short list a naisagana iti Umuna a Deliberasion. Maikeddeng iti Maikadua a Deliberasion no mano ti maipaayan iti Don Cornelio Valdez Award ken mabalin met a maikeddeng nga awan ti pakaipaayan ti pammadayaw. Mapili ti nominado a maipaayan iti ad-adu ngem kagudua a butos dagiti kameng ti Komite. Saan a makapagbutos ti Presidente nga ex-officio a kameng ngem maikkan iti naan-anay a dagsen dagiti balakadna.

6.3 Ipakaammo ti Awards Committee ti resulta ti Maikadua a Deliberasion iti Espesial a Miting ti Hunta Direktiba ti GUMIL Filipinas.

6.4 Maiwaragawag ti nagan ti napili babaen ti opisial a surat wenno e-mail ti Sekretario Heneral, ken kadagiti nadumaduma a magasin wenno pagiwarnak.

7. PANNAKAYAWAT TI PAMMADAYAW

7.1 Ti Don Cornelio Valdez Award ket yawat ti Presidente ti GUMIL Filipinas iti maudi a rabii ti Kombension Nasional ti gunglo.

7.2 Mayawat iti Don Cornelio Valdez Awardee ti sitasion ken plake/tropeo iti nasao a pasken.

8. PANNAKAIMATON TI PAMMADAYAW

8.1 Ti Awards Committee ti mangplano, mangorganisar, ken mangyimplimentar iti Don Cornelio Valdez Award.

8.2 Dawaten met ti Awards Committee ti suporta dagiti pangamaen ti gunglo ken ti gimong dagiti Ilokano tapno masigurado a mayimplimentar ti pammadayaw a sibaballigi.

8.3 Amin a saludsod mainaig iti 2014 Don Cornelio Valdez Award, iturong iti:

2014 DON CORNELIO VALDEZ AWARD
c/o CLES B. RAMBAUD
Manila Bulletin Publishing Corp.
Muralla cor. Recoletos Sts.
Intramuros, Manila
Selpon: 0905-588-1788
E-mail: clesbrambaud@gmail.com

9. TIMETABLE (para iti 2014 Don Cornelio Valdez Award)

Disiembre 1, 2013 – Panagawat iti Nominasion
Pebrero 28, 2014 – Maudi nga Aldaw ti Panagawat iti Nominasion

10. DAGITI DON CORNELIO VALDEZ AWARDEE:

1993  

  • Cristino I. Inay
  • Atty. Benjamin M. Pascual


1992

  • Juan S. P. Hidalgo Jr.
  • Pelagio A. Alcantara



Daytoy a pagalagadan, suktannan dagiti immun-una a pagalagadan.

Insagana ti GF Awards Committee 2013-2015:

Cles B. Rambaud – Chairman
Joel B. Manuel –Co-Chairman
Roy V. Aragon –  Member
Shema E. Benosa – Member
Eliseo B. Contllo – Member
Arthur P. Urata, Sr. – Ex-officio Member

Monday, December 9, 2013

Pasken iti Paskua ken workshop, angayen ti GUMIL Cagayan

Angayen ti GUMIL Cagayan, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Cagayan, ti pasken iti Paskua ken workshop itoy a Disiembre 22-23, 2013 iti Masisit Coop Resort, Sanchez Mira, Cagayan, kas impakaammo ni Freddie Pa. Masuli, presidente ti gunglo.

Malaksid kadagiti kameng ti gunglo, silulukat ti pasken ken workshop kadagiti amin nga interesado nga agkameng iti GUMIL Cagayan.

Para iti dadduma pay a detalye, ag-text wenno tumawag iti 0948-986-4481 (FPM) ken 0917-6181377 (Johmar R. Alvarez). (Ronnie E. Aguinaldo)

Dagiti sumagmamano nga opisial ken kameng ti GUMIL Filipinas ken sumagmamano nga estudiante a dimmar-ay iti maysa a seminar-workshop nga inangay ti gunglo iti kallabes a tawen. 

Wednesday, December 4, 2013

Salip iti Daniw ti 1st Premio Diretso Manipud iti Puso

Kas kontribusion iti Literatura Ilokana ken paratignay kadagiti kameng ti Diretso Manipud iti Puso Facebook group, iwayat dagiti admin a da Corazon F. Quiamas, Fernando Alonzo, Norberto D. Bumanglag, Jr., Rudy Ram. Rumbaoa, ken Ariel S. Tabag ti Premio Diretso Manipud iti Puso.

Iti daytoy umuna nga edision ti pasalip-- 1st Premio Diretso Manipud iti Puso, Salip iti Daniw-- ni Apo Bumanglag ti agpaay a patron.

Dagiti Pagannurotan:

1. Silulukat ti salip kadagiti amin a kameng ti Diretso Manipud iti Puso FB group. Para kadagiti saan a kameng, bisitaenda laeng ti nasao nga FB group tapno makapagkamengda.

2. Salip daytoy iti panagsurat iti daniw ni ayat. Iti daytoy a salip, ti ayat ket isu ti romantiko a panagkanaig ti dua a parsua, ania man ti katataoda.

3. Nawaya ti mannaniw a mangpili iti estilo ken kaatiddog ti isalipna a daniw. Maysa laeng a daniw ti isalip ti tunggal mannaniw. Nasken nga orihinal wenno bukod a putar ti mannaniw ti isalipna ken saan a patarus manipud iti sabali a lengguahe. Masapul met a di pay naipablaak wenno naipaskil (nai-post) iti Internet ti isalip a daniw.

4. Ipatulod ti pakisalip babaen ti e-mail iti: cquiamas@hawaii.rr.com. Dua a word doc ti ipatulod: (1) ti daniw (nga awanan iti nagan ti autor); ken, (2) ti nakailanadan ti pudno a nagan, adres, ken numero ti telepono/selpon.

5. Tallo ti mapili a mangabak. Dagiti premio: Umuna a Gunggona: $100.00; Maikadua a Gunggona: $75.00; Maikatlo a Gunggona: $50.00.

6. Adda karbengan dagiti hurado a mangparnuay iti espesial a gunggona wenno agnayon iti mapadayawan, segun iti mapagnunumuanda.

7. Adda met karbengan dagiti admin a mangpaipablaak iti pilida a magasin wenno mangilibro kadagiti nangabak a daniw nga awan ti sungsungbatanda iti autor. Agtalinaed ketdi ti copyright iti autor.

8. Masapul a maawat amin a pakisalip sakbay ti alas dose iti rabii ti Enero 31, 2014 (oras iti Filipinas). Maipakaammo met no asino dagiti nangabak a mannaniw iti mismo a kaaldawan ti Aldaw Dagiti Puso, Pebrero 14, 2014.

Maika-3 a Pasalip iti Sarita ti ALVIYA

Ipakaammo ti Secretariat ti ALVIYA Literary Foundation nga agawaten kadagiti sarita para iti Maikatlo a Pasalip ALVIYA a nalukatan bayat ti Nasional a Kombension ti GUMIL Filipinas iti Gonzaga, Cagayan babaen ken ni Freddie P. Masuli, mangimaton iti salip ken iti panangpasingked ni Alex Vicente Yadao, Pangulo ti Foundation.

Dagiti pagannurotan:

1. Naluktan ti salip idi Abril 21, 2013  ket  aggibus iti Enero 31, 2014.

2. Silulukat ti salip kadagiti amin a mannurat nga Ilokano ken uray pay kadagiti saan nga Ilokano ngem makasurat iti pagsasao nga Ilokano (Iluko wenno Iloko).

3. Siwawayawaya dagiti mannurat a mangpili iti kayatda a tema ti sarita nga isalipda.

4. Agatiddog ti pakisalip iti 15-25 a panid iti short bond paper, nai-computer (agusar iti Times New Roman, Font Size 12) iti doble espasio ken addaan iti maysa a pulgada a kalawa ti margin iti amin nga igid ti bond paper.

5. Maysa laeng a sarita ti maipalubos nga isalip ti tunggal mannurat a makisalip.

6. Nasken a bukod a putar ti autor ti maisalip, saan pay a naipablaak iti ania man a magasin, saan pay a nangabak iti ania man a kita ti pasalip, ken saan a naipatarus manipud iti ania man a lengguahe.

7. Ti laeng parbo a nagan ti autor ti agparang iti manuskrito a maisalip. Pakuyogan ketdi ti entry iti narikpan a sobre a nakailanadan dagitoy: paulo ti sarita, parbo ken pudno a nagan, ababa a kabibiag ti autor, ken cell phone number. Saanen nga ipatulod iti e-mail ti soft copy ti impormasion a mainaig iti autor (ti linaon ti narikpan a sobre).

8. Nasken a maipatulod ti sarita iti dua a porma: a.) hard copy/printed copy, uppat a nalawag a kopia a maipatulod itoy nga adres: PASALIP ALVIYA, c/o Freddie P. Masuli, Cagayan State University, Sanchez Mira, 3518 Cagayan; ken b.) soft copy a maipatulod babaen ti e-mail iti daytoy nga e-mail account: alviya.foundation@gmail.com.

9. Nasken a maawat ti Secretariat dagiti dua a porma ti pakisalip (hard copy ken soft copy) iti di naladladaw ngem iti alas 11:59 ti rabii ti Enero31, 2014 (oras iti Filipinas).

10. Agtalinaed ti ania man a pangngeddeng dagiti hurado ken maisubli ti gunggona ti mangabak no maduktalan kalpasanna a sinalungasingna ti Pagannurotan Bilang 6. Awanto metten ti karbengan ti autor a makisalip kadagiti sabsabali pay a pasalip ti ALVIYA.

11. Agbalin a makipagtagikua ti ALVIYA Foundation kadagiti mangabak a sarita. Ngarud, kas iti autor, maaddaan ti agpasalip iti karbengan a mangipablaak kadagitoy mangabak a sarita iti ania man a wagas a kayatna karamanen ti elektroniko ken tradisional a wagas ti panagipablaak. Dagiti gunggona : First Prize, P15,000.00; Second Prize, P10,000.00 ken Third Prize, P8,000.00 ken tallo a pangliwliwa a gunggona a sag-P2,000.00.  Addanto met sertipiko dagiti amin a mangabak.

12. Kayat pay nga ipakaammo ti ALVIYA a maaddaanto iti Grand Contest kalpasan ti lima a saganad a tawen a panagpasalipna ket dagiti amin a nangabak laeng ti addaan iti karbengan a makipartisipar iti daytoy a balubal. Maitedto ti Grand Prize a P50,000.00 iti Grand Winner.

13. Maiwaragawag dagiti mangabak a sarita iti umuna a lawas ti Abril 2014 ken mayawat dagiti premio kadagiti mangabak nga autor bayat ti GUMIL Filipinas National Convention iti Kalgaw 2014.

Salip iti Sarita ti 16th AMMAFLA

Adtoy ti kompleto a pagannurotan ti Salip iti Sarita ti Maika-16 nga AMMA Foundation Literary Awards (AMMAFLA) nga imatonan da Amado ken Gloria Yoro, Francisco ken Aurora Ponce, ken Alfredo ken Cherry Quibol (agpapada nga agindegen iti Hawaii) a nairanta nga agpaay kadagiti agdadamo a mannurat iti Ilokano a “kas pangaron iti reggetda a mangpatadem pay iti plumada”:

1. Aggibus ti salip iti Pebrero 28, 2014.

2. Agpaay laeng ti salip kadagiti agdadamo a mannurat iti Ilokano. Iti daytoy a pasalip, maibilang nga agdadamo ti mannurat no awan pay ti naipablaak a saritana iti Bannawag. No adda man, di koma nasursurok ngem tallo ti naipablaakna agingga iti Nob. 11, 2013 a bilang ti nasao a magasin.

3. Siwawayawaya ti autor a mangpili iti topiko ti isalipna a sarita.

4. Agatiddog ti sarita iti 10-15 a panid iti short bond paper, naimakinilia, wenno saan, naikompiuter iti doble espasio (Times Roman Medium 12 pts. iti computer), ken adda espasio wenno margin a maysa a pulgada iti amin nga igid ti papel.

5. Maysa laeng a sarita ti mabalin nga isalip ti tunggal autor.

6. Nasken nga orihinal, di pay naipablaak wenno naadaw iti ania man a sinurat ti isalip. Nasken met a saan a naipatarus ti pakisalip manipud iti sabali a lengguahe ken nasken a bukod a putar ti autor ti pakisalipna.

7. Ti parbo a nagan ti autor ti agparang a naganna a kas autor ti sarita. Ipatulod ti pakisalip iti uppat a nadalus a kopia ken pakuyogan iti narikpan a sobre a naglaon iti pudno ken parbo a nagan ti autor, paulo ti pakisalip, kaudian a ladawan ken ababa a pakasaritaan ti biag ti autor, adres ti agdama a pagnaedan, agraman e-mail address ken numero ti selpon wenno telepono a mabalin a pakakontakan iti autor. Iti rabaw ti sobre, isurat ti paulo ti sarita ken parbo a nagan ti autor.

8. Ipatulod ti pakisalip babaen ti koreo wenno personal nga idatag iti daytoy nga adres: Short Story Writing Contest, 16th AMMAFLA, c/o Bannawag, Manila Bulletin Publishing Corp., Muralla corner Recoletos Sts., Intramuros, 1002 Manila. Nasken a maawat ti Bannawag ti pakisalip iti di naladladaw ngem iti Pebrero 28, 2014. Saan a mairaman iti salip ti entry a maawat kalpasan dayta a petsa.

9. Dagiti gunggona: Umuna a Gunggona, P10,000.00; Maikadua, P8,500.00; ken Maikatlo, P7,000.00. Maipaayan pay dagiti mangabak iti sertipiko ti pammadayaw. Adda met karbengan dagiti hurado a mangkissay iti bilang dagiti mangabak no awan ti makapatar iti bukodda a pagbatayan dagiti mangabak. Mabalinda met ti mangparnuay iti sabali a gunggona, no kasapulan.

10. Mapakaammuanto dagiti mangabak no kaano ken sadino ti pakapadayawanda. No met matakuatan a sinalungasing ti mangabak ti Pagannurotan Blng. 2 ken/wenno 6, maibabawi ti premiona ken mapawilanton a makisalip iti ania man a pasalip ti AMMAFLA.

Salip iti Daniw ti 12th RFAAFIL (2013-2014)

Daniw a para ubbing ti mapagsasalipan iti 12TH RFAAFIL [2013-2014]. Uray ania a tema ti trataren ngem nasken a maawatan dagiti ubbing nga agtawen manipud iti pito (7) agingga iti sangapulo ket dua (12).

Dagiti Pagannurotan:

1. Silulukat ti salip kadagiti amin a mannaniw iti Iluko.

2. Agatiddog ti daniw iti di ab-ababa ngem 20 a linia ken naikompiuter wenno naimakinilia iti maysa a panid ti bond paper. Mabalin a maysa wenno dua a daniw ti isalip ti kada mannaniw. Masapul nga orihinal ken di pay naipablaak iti uray ania a magasin, pagiwarnak wenno Internet.

3. Nawaya ni mannaniw a mangsurat iti estilo wenno pannakasukog ti daniwna ngem nasken a para ubbing ti daniw a putarenna. Uray ania a tema ti trataren ngem nasken a maawatan dagiti ubbing nga agtawen manipud iti pito (7) agingga iti sangapulo ket dua (12).

4. Ti laeng parbo a nagan ni mannaniw ti agparang iti daniw. Nasken a mangusar iti agsabali a parbo a nagan no panggep ti mangisalip iti dua a daniw. Dua nga MS Word document files ti isubmitir babaen ti e-mail. Umuna: ti daniw a pakisalip. Maikadua: ti pudno ken parbo a nagan ken pakasaritaan ti biag ti autor.

5. Agbalin a kukua ti esponsor dagiti mangabak a daniw. Karbenganna pay ti mangedit ken mangipablaak iti Internet (www.rfaafil.com), magasin wenno periodikal a pilina, wenno mangilibro kadagitoy nga awan sungsungbatanna iti mannaniw. Agtalinaed ketdi ti copyright iti autor.

6. Dagiti gunggona: Umuna, P2,000.00 ken sertipiko; Maika-2, P1,500.00 ken sertipiko; Maika-3, P1,000.00 ken dua a consolation prize a sag-P500 ken sertipiko. Mabalin a mangabak ni mannaniw iti dua a premio. Mabalin pay a manayonan wenno maksayan dagiti gunggona depende iti pangngeddeng dagiti hurado. Maipaay met ti Reader’s Choice Award iti daniw a magustuan dagiti ubbing a readers.

7. Saan a mabalbaliwan ti pangngeddeng dagiti hurado malaksid no matakuatan kalpasanna a linabsingna ti Pagannurotan Bilang 2.

8. Mapadayawanto dagiti mangabak iti GUMIL Filipinas Annual Convention wenno iti pasken nga angayen ti RFAAFIL inton kalgaw ti 2014.

9. Ipatulod ti pakisalip babaen ti e-mail. Iturong iti admin@rfaafil.com ken rfaafil@hotmail.com.

10. Nasken a maipatulod babaen ti e-mail ti pakisalip iti di naladladaw ngem Enero 31, 2014.

Salip iti Sarita ti 12th RFAAFIL (2013-2014)

Sarita a para ubbing ti mapagsasalipan iti 12TH RFAAFIL (2013-2014). Uray ania a tema ti trataren ngem nasken a maawatan dagiti ubbing nga agtawen manipud iti pito (7) agingga iti sangapulo ket dua (12).

Dagiti Pagannurotan:

1. Silulukat ti salip kadagiti amin a mannurat iti Iluko. Aggibus ti salip iti Enero 31, 2014.

2. Agatiddog ti sarita iti di nasursurok ngem 10 a panid. Maimakinilia wenno maikompiuter iti doble espasio iti regular bond paper size. Maysa laeng a sarita ti isalip ti kada mannurat.

3. Ti parbo a nagan ti maaramat iti manuskrito a pakisalip. Dua nga MS Word document files ti isubmitir babaen ti e-mail. Umuna: ti sarita a pakisalip. Maikadua: ti parbo ken pudno a nagan ken ti pakasaritaan ti biag ti autor, ken nasken a mangiragpin ti autor iti palawag no kasano, kaano ken no apay a nasuratna dayta a sarita. Saan a basehan daytoy iti pannakapili ti saritana ngem mabalin a pakadiskualipikaanna.

4. Sarita a para ubbing ti suraten. Uray ania a tema ti trataren ngem nasken a maawatan dagiti ubbing nga agtawen manipud iti pito (7) agingga iti sangapulo ket dua (12).

5. Nasken nga orihinal, di pay naipablaak, di naadaw iti ania man a sinurat ken di pay nangabak iti ania man a salip iti panagsurat ti mabalin nga isalip.

6. Agbalin a kukua ti esponsor dagiti mangabak a sarita. Karbenganna pay ti mangedit ken mangipablaak iti Internet (www.rfaafil.com), magasin wenno periodikal a pilina, wenno mangilibro kadagitoy nga awan sungsungbatanna iti autor. Agtalinaed ketdi ti copyright iti autor.

7. Saan a mabalbaliwan ti desision dagiti hurado malaksid no matakuatan kalpasanna a linabsingna ti Pagannurotan Bilang 5. Iti kasta a panaglabsing, maibabawi ti gunggona ket saanto metten a mapalubosan ti autor a makisalip iti ania man a salip nga esponsoran ti RFAAFIL.

8. Dagiti gunggona: First Prize 5,000.00; Second Prize 4,000.00; Third Prize 3,000.00; Fourth Prize 2,000.00; Fifth Prize 1,000.00 ken mabalin a manayonan wenno maksayan dagiti gunggona depende iti pangngeddeng dagiti hurado. Addanto pay sertipiko a maited kadagiti mangabak. Maipaay met ti Reader’s Choice Award ken maysa a laptop computer iti sarita a magustuan dagiti ubbing a readers.

9. Mapadayawanto dagiti mangabak iti GUMIL Filipinas Annual Convention wenno iti pasken nga angayen ti RFAAFIL inton kalgaw ti 2014.

10. Ipatulod ti pakisalip babaen ti e-mail. Iturong iti admin@rfaafil.com ken rfaafil@hotmail.com.

11. Nasken a maipatulod babaen ti e-mail ti pakisalip iti di naladladaw ngem ti petsa a panaggibus ti salip.®

Tuesday, December 3, 2013

“Wirawir” ti GLU inton Dis. 8

Dagiti kameng ti GUMIL La Union iti maysa a pasken
ti gobierno probinsial ti La Union.
Rambakan ti Gunglo Dagiti Mannurat nga Ilokano (GUMIL) ti La Union ti “Wirawir ti GUMIL Paskua” inton Disiembre 8 iti Function Room ti Don Mariano Marcos Memorial State University Open University System (DOUS) iti Siudad ti San Fernando.

Kuna ni Djuna R. Alcantara, presidente ti GLU, a nasurok a pitopulo ti naawis a tumabuno iti daytoy a panagtitipon ti pamilia GUMIL iti La Union. Maibilang kadakuada dagiti opisial ken kameng ti GLU Youth Club ken Kiddie Club.

Pasetto ti ragragsak ti pannakaipabuya ti pinal a bersion ti e-documentary ti GLU “Pantasmagumil” a naisentro kadagiti dadakkel a gapuanan ti gunglo iti napalabas a dekada, kinuna ni Alcantara.

Innayonna a kas iti napalabas nga uppat a tawen a pannakarambak ti Wirawir, addanto pay maipaay a Pantasmagumil Awards kadagiti pagwadan a kameng ti GLU ken adu a Pamaskua a sorpresa a kas iti paripa.
   

Monday, December 2, 2013

Pasnaan 4: Pinnitpit ken Pinnaludip, Innadal ken Innangaw

Teksto ken Rinetrato ni ROY V. ARAGON

ITAY Mayo 29-31, naangay ti maika-4 a Pasnaan, ti literary wokshop nga isaysayangkat ti GUMIL Filipinas para kadagiti kabarbaro ken/wenno agdadamo a mannurat nga Ilokano wenno agsursurat iti lengguahe nga Ilokano, iti Doña Josefa Edralin Marcos Elementary School iti Currimao, Ilocos Norte. Maisaysayangkat ti Pasnaan Workshop babaen ti ayuda manipud iti National Commission for Culture and the Arts (NCCA) ken iti pannakintinnulong ti DepEd Ilocos Norte (Currimao District), GUMIL Ilocos Norte ken ti Bannawag.

Addaan iti panggep a mangtakuat ken mangtubay kadagiti potensial a kaaduanna nga agtutubo a mannurat nga Ilokano, naipadron ti Pasnaan iti dua a nalatak a literary workshop iti pagilian—ti U.P. National Writers Worshop ken ti Silliman Writers Workshop.

Iti Pasnaan, maipasnek ti panagiinnadal ken panagkritisismo kadagiti sinurat a daniw, sarita, salaysay, bukanegan, wenno daniw a pangorona nga idatag dagiti napili a fellows a “mapitpit” iti pasnaan (anvil) tapno kas iti mapanday a buneg manipud iti mulye, mapabeggang, mapitpit ken matenneb— ken mapatadem ti pluma dagitoy babaen ti panangtarabay dagiti panelist a kaaduanna ket maibilang a bangolanen iti panagsuratan.

Iti uppat a tawenen a pannakaisaysayangkat ti Pasnaan Workshop, adu metten kadagiti naglasat iti daytoy ti nabunga ken naballigi: adu dagiti nagtultuloy nga agsurat ken nangpapino iti panagsuratda agingga a nakaipablaakdan ken nangab-abakda payen kadagiti pasalip iti panagsuratan.

Ket kas met kadagiti napalpalabas a Pasnaan (nangrugi idi 2010), agsipud ta makuna nga informal ti pannakaangay ti workshop, saan a “serioso” ken saan met a “terror” wenno nadangkok dagiti panelist, sapasap a nakuna dagiti fellow ken pati dagiti dimmar-ay nga observer a ti Pasnaan 4 ti maysa kadagiti kararagsakanen a workshop a napadasan wenno naimatanganda. Kaaduanna ngamin a naparato ti panagsinnukat dagiti fellow ken panelist iti kapanunotan wenno komento, ket nupay iti damo ket agdadanag dagiti fellows, nairuamda met laeng ti bagida ket idi kuan makiin-innangawda metten kadagiti impatoda idi damo a “nararanggas a pumitpit” a panelist.

Ket wen, adda payen dagitay matiltiliwan nga agpipinnaludip ken agiinnisem! Ala, ket saan a dakes no kas iti GUMIL adda daytay kunkunada a “magumil,” iti Pasnaan, adda met “mapasnaan”— para iti agtultuloy a pannakasaluad ken pannakaitandudo ti Literatura nga Ilokano.

Dagiti nagturpos a Fellow ti Pasnaan 4 a siraragsak a nangawat kadagiti sertipiko ti panagleppasda kalpasan ti agtallo nga aldaw a “pannakapitpitda.” Agpakanawan: Gorgonia “Aileen” B. Serrano (sarita), Florenda L. Pedro (daniw), Rhea Rose D. Berroy (daniw), Io M. Jularbal (sarita), Mercy Vergara-Yabes (daniw), Roselyn C. Campano (daniw), Rosario A. Bingayen (daniw) ken Alain F. Razalan (sarita).

Ni Ronelyn B. Ramones ti Bacarra, I.N. idi awatenna ti sertipikona a kas Outstanding Fellow ti Pasnaan 3 (2012), iti panangbayabay da Juan S.P. Hidalgo, Jr. ken GF President Arthur P. Urata, Sr.

Maysa kadagiti naragsak nga eksena iti “pinnitpitan.” Nakasango iti kamera da (agpakanawan) Cles B. Rambaud (panelist), John B. Buhay (panelist), Joel B. Manuel (panelist), Juan Al. Asuncion (panelist) ken Ariel S. Tabag (workshop director).

Panaginniliw ti dua a bangolan a mannurat nga Ilokano, da Gregorio T. Amano (guest panelist) ken Juan S.P. Hidalgo, Jr. (nangidaulo kadagiti panelist).

Inawat ni Florenda L. Pedro (a.k.a. Dumay Solinggay) ti premiona (cash ken libro a “Bullalayaw”) a kas grand prize winner iti naangay nga on-the-spot a panagsurat iti daniw para kadagiti Pasnaan 4 fellows. Agpakanawan: Ariel S. Tabag, Rey Joel B. Guerrero (nangidonar iti cash prize), Dumay Solinggay, John B. Buhay (hurado), Junley L. Lazaga (hurado), ken Roy V. Aragon (hurado).


Ni observer Rosario P. Savellano ti Sarrat, I.N. iti panangibasana iti daniwna. Saan a nairaman iti ladawan ti maysa pay nga observer, ni Ronel Jasper C. Gudoy ti Sarrat met laeng.

Iti panagleppas ti Pasnaan 4 Workshop, nagraragup dagiti fellow ken panelist para iti pakalaglagipan a ladawan a kaduada ni DepEd Ilocos Norte-Currimao District Supervisor  Elizabeth M. Raquel. Sango, nakamasngaad, agpakanawan: John B. Buhay (Panelist), Cles B. Rambaud (Panelist), ken Derick Marcel F. Yabes (Moderator). Tengnga, nakatugaw, agpakanawan: Junley L. Lazaga (Panelist), Juan S.P. Hidalgo Jr. (Panelist), Roy V. Aragon (Panelist), Ronelyn B. Ramones (Pasnaan 3 Outstanding Fellow), Supervisor Elizabeth M. Raquel, Estela Bisquera-Guerrero (Panelist), Daniel L. Nesperos (Panelist), ken Ariel S. Tabag (Workshop Director). Likud, nakatakder dagiti fellows, agpakanawan: Gorgonia B. Serrano, Florenda L. Pedro, Rhea Rose D. Berroy, Io M. Jularbal, Mercy Vergara-Yabes, Roselyn C. Campano, Rosario A. Bingayen, ken Alain F. Razalan. Saan a nairaman da Joel B. Manuel (Panelist) ken Juan Al. Asuncion (Panelist).


Malaksid kadagiti nakadamaten a tumultulong iti pannakaisayangkat ti Pasnaan, mairaman kadagiti simmaranay iti Pasnaan 4 dagiti sumaganad: dagiti mangisursuro iti Doña Josefa Edralin Marcos E/S nga idauluan ni Principal Aurea S. Austria, DepEd Currimao District Supervisor Elizabeth M. Raquel, Florentino Awardee Marlene J. Tolentino, dati a DepEd District Supervisor iti Siudad ti Batac I Rosario A. Bingayen, da agkabsat a GUMIL Maui President Arnold C. Baxa ken Judge Artemio C. Baxa, da GUMIL Oahu Advisers Ric Agnes ken Norberto D. Bumanglag, Jr., Analyn S. Domingo, Rizalena Hufana Solis ken Shalimar P. Cuadra ti GUMIL Hong Kong, ALVIYA Foundation, RFAAFIL, Saniata Publications, Zac Sarian ti Agriculture Magazine, Fernando Alonzo ken Corazon “Razi” Quiamas ti Hawaii, Alexander R. Barut ti Texas, Marichel E. Suguitan ti Hong Kong, May T. Alzate-Nunez, Estela B. Guerrero ken pamiliana, Martin T. Rochina, Vicente P. Palcong, Leilanie G. Adriano, Ludy F. Bravo, kdp.#


(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 8, 2013 a bilang.)

GF Board Meeting: Dis. 7

Maangay ti maikatlo a board meeting ti GUMIL Filipinas, ti gunglo dagiti mannurat iti Filipinas ken ballasiw-taaw, itoy Disiembre 7, 2013 (nayalud-od manipud iti Nobiembre 8), 10 A.M. babaen ti panangsangaili da GF Board Director Martin T. Rochina ken ti kaingungotna a ni Teresita Rochina iti pagtaenganda iti Brgy. Rizal, Makati City, kas kuna ni GF President Arthur P. Urata, Sr.

Mapagsasaritaan iti nasao a miting dagiti proyekto ti GF a kas iti Pasnaan 5 a maangay inton Pebrero 7-9, 2014 idiay Gonzaga, Cagayan; ti Balikas a publikasion ti gunglo; ti Tagnawa 2014 a proyekto iti panagilibro ken ti pannakaangay ti 46th GF Convention inton Abril 2014 iti Sanchez Mira, Cagayan.

Maigunamgunam ti idadar-ay dagiti amin nga opisial ken dagiti presidente dagiti GUMIL chapter.

Iti sabali a bangir, marambakan ti maika-47 nga anibersario ti GUMIL Metro Manila iti pagtaengan da GMM President Vivencio S. Baclig iti Novaliches, Quezon City itoy a Disiembre 8, 2013. Simple laeng ti selebrasion ta inkeddeng dagiti kameng ti agdonar kadagiti biktima ti bagyo a Yolanda babaen ti Philippine National Red Cross.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 9, 2013 a bilang.)

Sunday, December 1, 2013

Panagsurat iti Salaysay a Maipanggep iti Politika

Ni NEYO MARIO E. VALDEZ

(Naadaw daytoy iti naibasa a lektiur para iti "Diskusion iti Panel: Ti Mannurat ken Dagiti Isyu ti Kagimongan," iti Dap-ayan 2013: Maika-45 a Komeprensia Nasional ti GUMIL Filipinas, a naangay iti Gonzaga People’s Gymnasium, Gonzaga, Cagayan idi Abril 20, 2013.)

APAY a kasapulan ti mannurat nga agsurat iti maysa a political essay?

Umuna unay, ania kadi ti masasao a politika. Iti nadaras a kaipapananna, maipapan daytoy iti ania man nga aramid a mangipataray iti gobierno, wenno ania man a debate wenno risiris kadagiti kameng ti partido politikal, wenno asino man a kayatna iti makiraman iti pannakaipataray ti gobierno, wenno ania man nga adda pakainaiganna iti panagpanggep a maaddaan iti bileg. Nasaknap ngarud ti sakupenna no politika ti pagpapatangan.

Segun ken ni George Orwell, ti nalatak a Briton a nangsurat iti Animal Farm ken iti 1984, a malaksid iti rason nga agsurat ti maysa a tao tapno adda pagsapulanna, uppat laeng ketdi ti nabatad a motibo ti maysa a tao tapno agsurat wenno agbalin a mannurat, partikular iti prosa.

Umuna, kunana, isu ti sheer egoism. Wenno agsurat ti maysa a tao tapno ipakitana a nasirib daytoy, tapno magun-odna iti panagraem dagiti kapatadanna, tapno mapagpapatangan iti gimong, ken tapno malaglagipdanto uray isun ti pumusay. Ala, ipokritokayo, no diyo ibaga a saan a motibo daytoy, ken nabileg ketdi a motibo. Ta agpayso met a kaaduanna kadagiti serioso unay a mannurat dagiti makunkuna a self-centered wenno dagiti laeng bagbagida ti pampanunotenda, wenno dakkel dagiti ego-da, kas kunada man, uray pay bassit-usit laeng ti maganganarda a pinansial a pabor iti panagsursuratda.

Ti maikadua, isu ti kunana nga aesthetic enthusiasm. Daytoy man ti naganat a panangipakita ti maysa a mannurat iti kinangayed ti marikriknana, ti mapadpadasanna wenno ti makitkitana iti aglawlaw. Ket kayatna nga iparikna met dayta a padas kadatayo babaen ti panagsuratna. Isu a nagmayat dagiti pilienna a balikas, ken panunotenna a kanayon a maibinglayna dayta a kinangayed. Saan met ketdi a kankanayon a makita daytoy a motibo kadagiti adu a mannurattayo.

Ti maikatlo isu ti historical impulse. Daytoy ti gagem ti maysa a mannurat a manganag iti aglawlawna, ti mangbirok no ania ti kinapudno iti agdama a kasasaad ti biag wenno panawen, ket isuratna daytoy tapno adda pakalaglagipanna ken dagiti sumaruno nga henerasion. Daytoy ti masansan a motibo dagiti agsursurat kadagiti biograpia, ti pakasaritaan iti bukod nga aglawlaw, ken ti agsurat maipapan iti kultura ti paggapuanda a lugar.

Ken ti maikapat, nga isu ti pangituloyak iti patpatangek, ket isu ti political purpose. Inaramat ni Orwell ti balikas a politika iti nalawa a kaipapananna. Isu daytoy ti kunana a panggep ti mannurat nga iturong ti lubongna iti bukodna a wagas, nga mangguyugoy kadagiti tattao iti kayatna a klase ti gimong ken no ania dagiti rumbeng a gun-oden wenno ipinget dagitoy nga irupir. Adu ketdi kano kadagiti sinursurattayo iti adda latta makunkuna a political bias, wenno adda pilpilientayo a partido wenno suli ti maysa nga isyu. Daytoy ti panangiselseltayo kadagiti bukodtayo nga opinion iti pabpaborantayo a tao, isyu wenno kapanunotan. Ket iti daytoy a maikapat a motibo ti nagpalatak ken ni Orwell a kas mannurat iti henerasionna. Wen, ta inaramatna ti panagsursuratna iti politika a kas arte wenno napintas a prosa a saan laeng a manglinglingay no di pay mangguyugoy iti publiko iti kayatna a klase ti gimong wenno gobierno, a kas iti sinuratna nga Animal Farm. Estoria daytoy dagiti ayup a kasla tao nga agsao ken aggaraw,
ngem maysa gayam daytoy a klase iti nabileg a political writing. Ipakitana ti panaginnagaw iti bileg, ti panagrebelde ken ti panangrugi iti panangagum iti turay; a ti dati a rebolusionario, sidaen met laeng ti sistema.

Ket inayonko, a no agbalin a politiko ti maysa mannurat, agtaud daytoy iti nawaya a kapanunotanna. Awan ti sabali, uray asino ditan a politiko ken nangato nga opisial, a mangdiktar iti isuratna. Makiraman iti gimongna, wen makipinnulitika met daytoy, ngem iti bukodna a wagas ken panggep.

Ngem ania kadi met ti essay wenno salaysay?

Ti panagsursurattayo iti Iluko, agpada a salaysay ti awagtayo iti essay ken feature. Ta nalaka nga ibaga a no saan a piksion daytoy, maysa ngarud daytoy a salaysay. Nalaka a matikawtayo ti pannakaaramat dagiti dua a balikas, essay ken feature, gapu ta arigna agpada met ngamin ti kaipapananna. Ngem no anagentayo a nasayaat dakkel ti pagdumaan dagiti dua. Ti feature article, kadawyan nga ababa daytoy ken panangiladawan laeng iti maysa nga isyu iti agdama. Isu a no maminsan adda mabasayo iti Bannawag a suratko maipapan kadagiti artista, pakasaritaan ken dagiti sports a kas iti pannakiboksing ni Manny Pacquiao, ken no ania ditan a general-information article a kas iti kasasaad ti panawen wenno didigra. No kunatayo ngarud a feature article ti maysa a sinurat, espesial daytoy nga artikulo iti maysa a pagiwarnak wenno magasin. No saan a news report, saan nga editorial, ken saan a kolumn, sigurado la ketdi a feature dayta. No kunatayo, i-feature-mo man iti Bannawag ni kastoy a politiko, kayatna a sawen, iplastartayo babaen ti maysa nga artikulo ti ania man a napateg nga impormasion iti dayta a politiko kadagiti pahina ti magasin.

Kadawyan nga at-atiddog ti essay ken mangtaming daytoy kadagiti pasamak wenno konsepto para iti maysa a unibersal a tema. Unibersal, kunatayo, ta saan laeng a naiparnged iti agdama nga isyu, no di ket agtalinaed a mayannatup iti panawen (relevant) ti temana. Isu a mairaman ti essay a kas literary piece; idinto a ti feature article, a kas paset iti journalistic writing.

Ken maysa pay a paggidiatanda, napateg ti konklusion iti maysa nga essay. Ta daytoy ngarud ti mangbukel ti sukog ti maysa a sinurat, kalpasan a maiparang ti tema ti artikulo iti damo a paset ken ti pannakawarwar dagiti kapanunotan iti tengnga wenno kangrunaan a bagi ti sinurat. Nupay kompleto iti pasetna ta adda rugi, tengnga (bagi) ken udina, saana a nasisita ti konklusion ti maysa a feature article. Ti napateg, makaay-ayo wenno nakalallagip dagiti maudi a pasetna.  

Dakkel met ti paggidiatan ti salaysay ken ti opinion essay a kas kadagiti linaon dagiti kolum wenno editorial. Maysa ditoy ti panggep. Ad-adda a mangipaay iti kapanunotan iti maysa nga isyu ti opinion essay wenno kolum ken mas a personal ti pannakatrato wenno pannakatamingna. Adda met paggidiatan ti salaysay ken ti sarita wenno piksion; pudno dagiti datos iti salaysay idinto a masansan a bunga ti imahinasion wenno saan a pudno dagiti datos ti piksion.

Ngem para iti daytoy a panggeptayo, pagkaysaentayo nga awagan ti feature ken essay a kas salaysay.

Mabalin nga addaanka ita ti basic knowledge iti panagsurat ken addaanka pay iti nabeggang nga essem nga agikur-it iti kayatmo nga ibaga. Ngem saan pay a kompleto daytoy agingga a maragpatmo iti kunkunada a technical knowledge, wenno kinasiglat a mangipakat kadagiti teknikal nga aspeto iti panagsurat iti salaysay, kas koma iti umisu a pannakaaramat dagiti kasapulan a ramen daytoy a kas iti lengguahe, panggep (purpose) ken dagiti manamnama a mangbasa ti sinuratmo. No awananka iti technical knowledge iti panagsurat, kayarigan ti maysa a tao a nupay kompleto iti landok, kayo, haloblaks ken dadduma pay a kasapulan nga agipatakder iti balay, ngem awan met ti ammona iti panagbangon iti balay, nasaysayaat laengen a lipatennan ti panggepna ta sigurado a saan a nasiken ti bangonenna, wenno nagalas ti itsurana, ken no kayatna nga ilako daytoy, awan ti mayat a gumatang.

Iti daytoy nga henerasion dagiti ubbing, manmanon iti agbasa ta kaaduanna iti agbuya laengen ti telebision wenno agay-ayam iti computer. Kadagiti babbaro ken babbalasang, ken wen, uray pay dagiti ubbing a dina pay ammo ti laud ken daya, agusarda kadagiti Facebook wenno ania ditan a social media a paginteresanda. Narigat ngarud ti mangawis kadagiti agbasa iti suratentayo. Ket anianto langen no Ilokano ti masurat, nga akuentayo, a dida met naisansanay a basaen? Rumbeng ngarud nga adda basic wenno pangrugian nga ammom maipapan iti panagsurat iti Iluko.  

Ditoy met ngarud a sumrek iti teknik wenno estilo. Apay a ni daytoy a mannurat napimpintas ti suratenna ngem iti maysa. No koma potahe, agpayso nga agpareho ti maidasar ngem apay a naim-imas ti pannakaluto wenno templa ti maysa a nagluto ngem iti sabali. Gapu daytoy iti teknik, estilo wenno bukod a panangtratar iti suraten.

Iti ababa a pannao, panunotem a kanayon dagiti agbasbasa iti suratem nga artikulo. A kas met iti panangpanunot ti kusinero a mangpaimas iti lutuenna. Ket no adda idasarmo a kapanunotan a baro wenno kontra iti mayoria, wenno adda pabpaboram a partido politikal, ammuem a sensitibo dagiti agbasbasa dagiti kastoy a banag. Tapno makumbinsirmo ngarud ida a mangawat iti ibagbagam ken ayonanda ti pagtaktakderam, nasken a nasiken dagiti argumentom ken adda dagiti pagibasaran wenno nagtaudan dagita nga argumentom. Ngem iti laksid dagitoy, masapul nga adda met orihinalidadmo nga agsurat. Saan koma a kinopia lattan dagiti kapanunotan nga idasarmo. Uray pay kapada unay ti kapanunotam ti ibagbaga ti maysa a sinurat, saan a nasayaat a bagkatem lattan daytoy nga iselsel iti sursuratem. Rumbeng nga ammom ti epektiboa pannakaaramat ti paraphrasing.

Uray daanen ti tema, rumbeng latta nga orihinal ti pannakaiparangna. Ta no saan, kasla ul-ulitem laeng ti naisuraten dagiti immun-una ngem sika. Rumbeng ngarud nga adda kabarbaro nga idasarmo. Kas pagarigan, maipanggep ti eleksion, ania ti baro nga ipakitam ditoy? Iti biangko, masansan nga usarek ti nabara nga isyu a kasla anchor, wenno angkla, a pangiparngedak iti kayatko a suraten. Kas iti isyu ti political dynasty, uray daanen daytoy a topiko, rumbeng nga adda baro nga ibagam wenno ilawlawag iti readermo. Napateg ti orihinalidad a kababagas wenno ramen ti maysa a salaysay, ket magun-od laeng daytoy ti maysa a mannurat babaen ti naundayen a padasna iti biag wenno iti panagsursuratna.

Kasano ngarud ita ti agsurat iti political essay?

Awanen iti kasasayaatan ditoy no di ti nalawag a panangiparang kadagiti argumento iti maysa nga isyu ken pudpudno dagiti facts wenno detalye a pangsarapam kadagitoy. No agsuratka ngamin iti kastoy nga essay, adu, narikut ken agsasanga dagiti isyu ken argumento, ket agsadag ngarud ti amin iti kinasiglatmo nga agpili iti kasapulam a detalye iti sursuratem tapno naur-urnos ti panangidatagmo iti kapanunotam.

Umuna nga addang isu ti background reading ken panagsukisok.

Nasken nga adda ammom maipapan iti isyu a suratem. Nabasbasamon daytoy iti diario, nabuyamon iti telebision wenno nangnangngegmon iti radio, ken nabasbasamon kadagiti news website wenno uray iti Facebook. Kalpasanna, piliem no ania ti anggulo wenno tema ti suratem, ket ditoy ti pangrugiam nga agsukisok.

Ngem nasaysayaat unay no ti agsurat ti maysa a topiko ket eksperto ditoy. Kas pagarigan, ad-adda a nakapapati (credible) ti artikulo maipapan iti medisina no adda personal nga ammo ti nagsurat wenno background-na maipapan iti medisina. Kasta met ti maipapan iti linteg, nasaysayaat no abogado, wenno nagadal iti abogasia ti agsurat kadagiti kastoy nga artikulo. Ngem no mainaig iti politika, adda la ketdi kayatmo nga ibaga, ken ammom nga ibaga ti kayatmo, kualipikadokan nga agsurat.

Maikadua, piliem a nasayaat dagiti masukisokmo.

Napateg daytoy nga aramid ti maysa a mannurat, aglalo dagiti saan a piksion a kas iti salaysay ti sursuratenna. Nagpateg ngamin ti kredebilidad iti panagsurat, ket magun-odmo dayta a kredibilidad no pudno wenno umisu dagiti datos nga iparangmo. Iti ania man nga isuratmo nga impormasion, no kasapulan, ikanayonmo nga iraman wenno dakamaten ti nagtaudanna dayta. Daytoy ti pagbutbutngak iti kabayagen a panagsursurako iti salaysay, ti kunkunada a maputokan iti kamali a datos wenno impormasion. Armasam ngarud ti bagim kadagiti kadawyan a ramit ti maysa a journalist nga agurnong kadagiti impormasion: interview, observation, ken, wen, kas ‘tay nasaon, background research.

Nasayaat unay a pangsuporta iti argumento ti panangusar iti opinion wenno kapanunotan dagiti mararaem nga historiador, akademiko, ken eksperto kadagiti bukodda nga inadal wenno trabaho. Nupay kasta, saan met a nasayaat a puro binulodan laengen dagiti kapanunotam, ta no kasta laeng met ti wagasmo, ad-addan nga agparangka a reporter ngem maysa mannurat iti salaysay. Nasken nga uray iti ania a wagas, mayallatiwmo kadagiti agbasbasa ti pagtaktakderam iti maysa nga isyu. No maminsan, saan a direkta daytoy, ta maiparikna met daytoy babaen ti panangiparangmo wenno ti presentasion dagiti datos wenno argumentom.

Maikatlo, ti panagplano wenno panagaramid iti balabala iti panagsurat.

Adda kenkan no ania ti sukog, kaatiddog, ken raman ti suratem. Ngem umuna unay, rumbeng nga iti rugina pay laeng naplanomon daytoy a suratem. Makatulong ngarud ti panagusar met kadagiti outline, nangruna no mangsuratka kadagiti isyu a kasla nagudua dagitoy kadagiti agsungani a kangrunaan a kapanunotan. Ilistam no ania dagiti argumento iti agsumbangir a partido, anagem dagitoy, ket ammuem no ania kadagitoy ti ad-adda a mangpatibker ti bukodmo a pagtaktakderan, ket ditoy metten ti pangrugiam a mangisurat iti kayatmo. Madlaw dagiti sinurat nga awan wenno saan a nasayaat ti pannakaplanonada ta nakiro ti pannakaidatag dagiti argumento ken saan nga agsusurot pannakaiparang dagiti impormasion.

Maikapat, ti panagsurat wenno writing proper. Ammuem ngarud dagitoy a tips.

Rumbeng a nalag-an wenno nalaka a basaen ken maawatan ti rugi ti artikulo. Iti kasta, nalaka met a maawis ti interes dagiti agbasbasa. Ta sayang laeng ti atiddog nga artikulo, uray pay makaay-ayo koma dagiti kayatmo nga ibaga, no damo pay laeng ket dimo nabaelan nga awisen ti interes dagiti agbasbasa. Mabalin nga ibbatanda ti basbasaenda. Nagpateg ngarud ti umuna a parapo ti maysa nga artikulo. Daytoy ti mangiturong dagiti agbasbasa agingga iti ungto ti sinuratmo.

Ti umuna a parapo ti maysa nga ordinario a salaysay, nupay a saan a nagaramat iti 5 W ken 1 H, napateg nga itundanaka agingga iti ungto ti artikulo. Ta ammotayo met a gapu iti kaadun ti media a pagtaudan dagiti impormasion, manmanon ti agbayag nga agtugaw tapno agbasa. Isu a napateg a maguyugoy a dagus ti interesda.

Nagpateg met ti paulo ti artikulo a pangawis ti atension dagiti agbasbasa. Dakkel ngarud karit para iti mannurat iti panangpanunot iti maysa a paulo wenno titulo nga ababa ngem nalaka a mangawid ti imatang dagiti agbasbasa. Epektibo man ti panagaramat kadagiti naangaw a balikas, wenno pun iti Ingles.

Ken wen, apay a parigatem dagiti agbasbasa a manganag iti sinuratmo (ta saan met a piksion daytoy; ngem uray pay piksion, napateg latta a ramen ti kinasimple, kinaababa ken kinabagas)? Ta no feature article, kunatayo, mangilawlawag daytoy ken mangiparang iti sabali a wagas iti maysa a damag wenno impormasion. Ngarud, agtalinaed a kasta ti panggepmo: ti mangilawlawag. Nupay kasta, amangan no ti sobram a mangyababa ken panagbalinmo a simple ti sinuratmo, malibtawam wenno ma-editmo dagiti napapateg nga impormasion. Awan dumana ti panagluto iti pinakbet ,a gapu ta agin-inuttayo, kissayantayo ti rekadona a nateng. Ay, saanen a pinakbet no kasta.Ti importante iti panagsurat, magun-odtayo ti ababa ken nabagas nga artikulo.

Dagitoy man laeng met dagiti mabalin a panunoten tapno makaaramid iti epektibo nga ending wenno paggibusan ti suraten a salaysay: (1) uliten ti tema ti artikulo; (2) agaramat kadagiti makapakatawa nga anekdota; ken (3) mangibati iti balakad wenno ballaag nga aggapu iti sibubukel a kapanunotan ti artikulo.

Maikalima, basaem ken aturem a nasayaat ti sinuratmo.

Daytoy ti kanayon nga ibagbagada iti panagadaltayo iti panagsurat nga “edit your work.” Adda pay nagkuna iti kastoy: Write your first draft with your heart, re-write with your head. Isu ngarud a naimbento dagiti balikas a rough draft, first draft wenno second draft, tapno adda gundawaymo a mangatur ken mangpapintas ti sinuratmo. Makitam ngamin ditoy dagiti kamali iti gramatika, dagiti nakiro a parapo ken ti pagkuranganna iti sursuratem.

Uray nalpaskon a masurat ti artikulok, agkiddawak pay iti editor, no mbalain, iti pawayway nga oras nga isubmitirko daytoy. Wen ta idalusko met, ken idalus a nasayaat. No mabalin, diak kayat nga ibbatan ti trabahok nga adda pagkunaanna. Mamatiak ti kuna ti maysa nga autor a no ti binasam nga artikulo ken nakalaklaka a maawatan, dakkel la ketdi ti rigat ti nagsurat tapno aramidenna a kasta.

Kas tay kunadan, awan ti wagas a mangipasingked ti panagbalinmo a nalaing wenno naballigi a mannurat iti political essay wenno ania pay a klase ti sinurat. Ta uray adda dagitoy a wagas, addang a suroten, wenno teknik a mangsaranay kenka iti panagsuratmo, agsadagto pay laeng dayta iti imetmo a bokabulario, kasariwawet ti panagpampanunotmo, ken kalawa ti ammom kadagiti isyu iti aglawlaw. Ken kangrunaanna, kasapulan ti anus ken adu a padas wenno panangpadas nga agsurat.


Ti autor (tengnga) ken dagiti padana a mannurat nga Ilokano, agpakanawan: Dexter M. Fabito, Rolando A. Seguro, Jr., Ariel S. Tabag ken Freddie Pa. Masuli bayat ti Dap-ayan 2013 ti GUMIL Filipinas..
Kas tay kunada pay, paset ti panagsurat iti panagbasa. Wenno awan ti tao nga agsurat iti political essay no saan a regular nga agbasbasa kadagiti diario wenno magasin. Sadino ngarud pay ti mabalin a pangisabmitanyo kadagiti sinuratyo a political essay, malaksid iti Bannawag? Adda met dagiti community papers iti lugartayo, ken adda met dagiti website nga agkiddaw kadagiti kastoy nga essay, ti Iluko man wenno English. Ken wen, mabalin met iti bukodyo a blog, wenno uray pay iti Facebook.#

 

Panaghurado iti Salip: Ania ti Sapsapulek, Ania ti Diak Kayat a Makita

Ni DIONISIO S. BULONG

(Naibasa iti Maika-45 a Kombension Nasional ken Seminar-Workshop ti GUMIL Filipinas iti Gonzaga, Cagayan idi Abril 19-21, 2013.)

NO madanonan ti tinawen a kombension ken literary-seminar workshop ti GUMIL  Filipinas, dimi maliklikan a panunoten ti kaundayen ti panawen a panagtitipon manipud idi 1968, Iti dayta a tawen,  karugrugimi nga staff ti Bannawag kas proofreader  Daydi Dios-ti-aluadna a Gregorio C Laconsay ti editormi ken ibilbilangmi agpapan ita kas mentormi. Napapalo idi ti apalmi a makilangen met koma kadagiti kamannuratan aglalo kadagiti id-idoluenmi iti panagtitipon  dagiti kameng ti GF idiay Baguio. Ngem kas “buridek” masapul kano a mabatikami tapno agbantay.

Pugpugtuanmi pay no asino dagiti agatendar manen iti kombension, nangruna iti seminar-workshop. Kabaelan  pay ngata da kompadre, da komadre ti agbiahe tapno agatendar? Asino met dagiti agtutubo nga agatendar— nakaipablaaken  ken saan pay?

Ngem itoy a Maika-45 a Komperensia Nasional ti GF iti Gonzaga, Cagayan,  saan  laeng a pannakidanggay ken pannakiinniliw ti turong ti atensionmi no di pay ket makipartisipar iti pannakaiturong ti pasken iti puon ti nakaangayanna. Dinutokannakami ngamin ti komite ti Literary Seminar-Workshop nga agsarita iti topiko a “Panaghurado iti Salip: Ania ti Sapsapulek, Ania ti Diak Kayat a Makita.”

Ibilangmi ti pannakaawis nga aghurado iti salip iti panagsurat kas maysa a tanda ti nadumduma a panagtalek. Ngarud,  rumbeng laeng  met nga ited ti mapili nga aghurado ti   supapak  a kaikarian dayta a panagtalek.

Da Dionisio S. Bulong (tengnga) ken Juan S.P. Hidalgo, Jr., (kakanawanan), agpada a nag-editor iti Bannawag ken masansan a maawis nga aghurado kadagiti pasalip iti Literatura Ilokano. Kaduada iti ladawan ni agdama a GF President Arthur P. Urata, Sr. (Rinetrato ni Roy V. Aragon)


Ania ti sapsapulenmi no aghuradokami?

Kinadalus. Dua a banag ti kayat a sawen ti kinadalus a mainaig iti salip iti panagsurat..Idi tiempo pay ti makinilia, nakalaglag-an ti riknami no nadalus, saan a nadungrit, ti manuskrito a mangkablaaw kadakami no aglukatkami kadagiti sobre. Ilasinmi a dagus dagiti kasta a manuskrito ta kalbitenda ti gaganasan nga agbasa.

Kayatmi a sawen, unaenmi a basaen dagita a manuskrito inton  madanon ti panagarisitmi.

Basaenmi met dagiti nadungrit a manuskrito, apay ketdin a saan. Mamatikami ngamin nga adda latta ibagbaga dagiti amin a  sarita a maawatmi. No awan, saan koman a nagbannog, nagpuyat ti autor a nangbukel iti saritana. Adda kayatna nga ibaga ket masapul a takuaten wenno ammuen no ania dayta. Mamatikami nga adda latta  maagsaw a bin-i uray pay iti nadungrit a manuskrito.

Malagipmi ti  maysa a padasmi idi nabiitkami pay nga editor iti Bannawag. Iti naminsan a panagbakasionmi, inranta ti maysa nga am-ammomi unay a mannurat ti immay iti balaymi tapno saanna kanon a problema ti panangibusonna iti saritana. Ngem

naupaykami idi ukradenmi ti manuskritona. Awan dumana kadagiti ipatpatulodna iti koreo a sarita.  Lumabagan ken daanen ti langa dagiti umuna a panid ti manuskrito. Impasigmi nga imbaga kenkuana a baliwanna nga imakinilia dagiti umuna a panid ti manuskritona tapno nagangganas pay a basaenmi ta ammomi a napipintas dagiti estoriana. Manipud idi, nakalinlinisen dagiti maawatmi nga estoriana.

Uray ita a panawenen ti computer, sapulenmi pay laeng ti kinamanagdaldalus ti mannurat no agarisitkami kadagiti maisalip a sarita. Ngem saanen a ti kinadulpet ti manuskrito ti kayatmi a sawen no di ket ti kinaannayas ti pannakasurat ti estoria. Awanen dagiti sagursorna ta inedit ti mannurat sakbay nga indalus ken impatulodna iti agpasalip.

Ti lengguahe ti maysa kadagiti pakaseknanmi unay no aghuradokami. Awan ti karbengan ti maysa a mannurat a makipartisipar iti salip iti panagsurat no dina kabisado ti lengguahe a mausar iti pasalip.

Itoy a banag, malagipmi ti kaso dagiti kamannuratan nga Ingles ti nangrugianda. Natural, narigatan dagitoy idi damoda ti agsurat iti Ilokano (Iloko). Ngem naasada iti nagtultuloy a panagsuratda. Resulta: nagab-abakda iti panagsurat iti sarita iti Ilokano.

Maysa kadakuada ti agnaeden idiay America.

Gapu ta salip iti panagsurat iti sarita iti Ilokano ti pakaaw-awisanmi nga aghurado, nakairuamanmi ti agsapul iti kina-Ilokano iti sarita a basaenmi. Mamatikami ngamin a makatulong dayta a ramen a mangipromot iti bukodtayo a literatura ken kultura. Ken maysa a nasamay nga instrumento iti pannakaipasdek  ti nasingsinged pay a panagkikinnaawatan dagiti nadumaduma a rehion.

Maysa pay a kitaenmi ti panaggaraw ken panagsao dagiti karakter. Kuna ngarud dagiti mangisursuro iti panagsurat: awan ti dua a tao, uray pay singin dagitoy, nga agpada ti panagtignay ken panagsaoda. Ti singin, adda latta makita a pagdumaanda iti langa, panagtignay, panagsao ken panagpanunot. Ladingitenmi nga ibaga nga iti laksid ti kanayon a pannakaipalagip dagitoy kadagiti seminar, adu pay laeng ti di makaamiris iti kinapateg daytoy iti maysa nga estoria. No agaramidka iti dialogo, nasken nga adda kakuykuyogna a tignay; emosion , mangipakita iti ugali, kalalanga  wenno ekspresion— daytay aksion nga adda kaipapananna, tay aksion a mangipangika iti karakter, aksion a mangbukel iti nalawag a ladawan ken mangted iti biag iti dialogo, kuna ni Gessner.

No agbasakami iti estoria, ti kababagasna, ti ideana ti sapulenmi, saan ket a dagiti buya.  Agingga ita adda pay laeng dagiti masakawmi a manuskrito a no mano a panid ti inibus ti mannurat iti panangdeskribirna iti aglawlaw. Inton agbalawka, nabasamon ti kagudua ti manuskrito ngem mangrugrugi pay laeng ti estoria.Ania a pannakadadael ti tiempo.  Ngem no aghuradokami, ileppasmi latta a basaen ti manuskrito. Ammo, aya, no adda ket masalaw a napintas a “bin-i” iti udina, kunkunami. Ngem no maungpotmi ket awan ti kasta a masalawmi, nalabit saan a dumdumngeg ti autor no  agat-atendar iti tinawen a seminar-workshop  ti Gumil, kunami laengen..

Saan a makatulong ti nalabes a deskripsion iti panagtaray ti sarita, uray pay ti nobela.

Adda uppat nga ibilang ti maysa a nalatak  nga autor a kangrunaan a “basol” ti deskripsion. Dagitoyda:

Sobra a panangiladawan iti ania man a banag.  Uray kasano ti kinapintas ti maysa a buya, dimo iladawan uray ti kabassistan a banag a makitam iti daytoy. Pukawen dayta ti atension ti agbasbasa  iti panagtaray ti estoria. Kas autor, saanmo nga isasawan ti karaktermo no ania ti makitkitana a napintas a buya. Ketdi, bay-am a ti mata ti karakter ti makakita a mismo iti maysa a buya wenno eksena.

Saan a pagdadaelan ti tiempo iti panangiladawan iti di met nasken a buya ti aglawlaw iti panagtaray ti estoria. Malaksid no adda pannakainaig dayta a buya iti biag ti karakter.

Saan a dadaelen ti atension ti agbasbasa kiti panangiladawan uray ti awan kaes-eskanna a garaw wenno tignay ti karakter. Agbalin laeng  dayta a sagursor ti estoria

Saanmo a sapasapen ti panagiladawanmo. Kayatna a sawen, saa nga umanay nga ibagam a napintas ti maysa a banag. Kasano ti kinapintasna? Saan nga umdas nga ibagam a nabanglo ti alingasaw ti nagapasanen a talon. Kasano ti banglona? Ania ti mariknam iti alingasaw ti talon iti agmatuon?

Sublianmi ti saludsod: ania ti sapsapulenmi no aghuradokami iti salip iti panagsurat iti sarita?

Iti kinaundayen ti panawen a pannakaang-angay ti tinawen a seminar-workshop ti GUMIL  Filipinas, malaksid pay  dagiti ang-angayen dagiti provincial ken municipal chapters, ken adda pay dagiti sabsabali a grupo,  awan san ti saan  pay a natratar a topiko a mainaig iti panagsurat iti ababa a sarita, nobela ken daniw. Kinapudnona, kuna dagiti mangad-adal iti panagdur-as ti bukodtayo a literatura nga adun dagiti gapuanan dagiti mannurat nga Ilokano ti mabalin a yabay iti gapuanan dagiti nalatak a mannurat a ganggannaet.  Ti problema, masapul a maipatarus dagita a gapuanan dagiti mannurat nga Ilokano iti  Ingles tapno mabasa ti sangalubongan. Iti kasta maidilig  dagitoy kadagiti gapuanan  dagiti ganggannaet nga autor ken maikkan met dagiti sabsabali a puli  iti gundaway a makaam-ammo a naimbag iti kinaasino ni Ilokano— ti karirikna, ti kulturana ken kangrunaan ti naiparabur kenkuana a saririt.

Dayta ti gapuna a no aghuradokami,  kangrunaan a sapulenmi iti estoria ti kina-Ilokano, saan laeng  a ti lengguahe no di pay ket ti rikna nga abbukayenna.

Kayatmi met nga inayon a basaenmi amin a manuskrito a mayawat kadakami no maawiskam nga aghurado. Ngamin, mamatikami a saan koman a naisalip dagita nga estoria no awan ti napintas a mensahe ti autor a kayatna nga ibinglay iti agbasbasa.—O